Tuesday, May 28, 2019

વન્સ અપોન અ ટાઇમ ઇન કાન


દિવ્ય ભાસ્કર – રસરંગ પૂર્તિ – 26 મે 2019
મલ્ટિપ્લેક્સ
આ વખતના શાનદાર કાન ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં કઈ ફિલ્મોએ રસિકોનું સૌથી વધારે ધ્યાન ખેંચ્યું?



તો, જગવિખ્યાત કાન ફિલ્મ ફેસ્ટિવલની ગઈ કાલે એટલે કે 25 મેના રોજ શાનદાર પૂર્ણાહૂતિ થઈ. પ્રિયંકા ચોપડા, દીપિકા પદુકોણ, કંગના રનૌત જેવી હિન્દી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીની કેટલીય હસ્તીઓ દર વખતની જેમ આ વખતે પણ લટકમટક કરતી કાન પહોંચી ગઈ હતી, પણ કમબખ્તી જુઓ. આ વખતે અહીં  ભારતીય સિનેમાનું નામોનિશાન નહોતું. ભલું થજો અચ્યુતાનંદ દ્વિવેદીનું, જેમની ભલે શોર્ટ ફિલ્મે તો શોર્ટ ફિલ્મે, પણ ભારતનું સમ ખાવા પૂરતું નામ ક્યાંક તો કમસે કમ નોંધાવ્યું. એમણે એપલ મોબાઇલ ફોનમાં વડે બનાવેલી ગણીને ત્રણ જ મિનિટની સીડ મધર નામની શોર્ટ ફિલ્મ એની કેટેગરીમાં વિજેતા સાબિત થઈ. યુટ્યુબ અવેલેબલ આ ફિલ્મ લેખ પૂરો કર્યા પછી જોઈ કાઢજો.

ભારતીય સિનેમાને હાલ પૂરતું ભુલી જઈએ (છૂટકો જ નથી) અને એ જોઈએ કે આ વખતે વિદેશની કઈ ફિલ્મોએ કાનના ઓડિયન્સનું સૌથી વધારે ધ્યાન ખેંચ્યું. શરૂ કરીએ ઓપનિંગ ફિલ્મથી. 

ધ ડેડ ડોન્ટ ડાઇઃ
મરેલાં મરતા નથી. ઝોમ્બી વિશેની ફિલ્મનું આના કરતાં બહેતર શીર્ષક હોઈ ન શકે. કોઈ પણ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં ઓપનિંગ ફિલ્મનું વિશેષ મહત્ત્વ હોય છે. આ વખતના કાન ફિલ્મોત્સવનો શુભારંભ આ હલકીફૂલકી કોમેડી-હોરર ફિલ્મથી થયું હતું. નાનકડું નગર છે. અહીં ગંધારાગોબરા ઝોમ્બીઓએ ત્રાસ મચાવ્યો છે. આ સમસ્યાનો હલ શોધવા પોલીસની એક ટીમને મોકલવામાં આવે છે ને પછી જાતજાતના કારનામા થાય છે.   


વન્સ અપોન અ ટાઇમ ઇન હોલિવૂડઃ
મસ્ત ટાઇટલ છે. વળી, એમાં કલાકારો એવા છે કે એમનાં નામ કાને પડતાં જ સિનેપ્રેમીઓ થનગની ઉઠે. - લિઓનાર્ડો ટાઇટેનિક ડિકેપ્રિયો, બ્રેડ પિટ, અલ પચીનો! ડિરેક્ટર? ક્વેન્ટિન ટેરેન્ટિનો! ટૂંકમાં સમજોને કે મણિરત્નમ કોઈ ભવ્યવાતિભવ્ય ફિલ્મ બનાવે ને એમાં રણવીર સિંહ, આમિર ખાન અને કમલ હાસનને કાસ્ટ કરે તો આપણે જેવા ફિલ્મી રસિયાઓને કેવો જલસો પડે! બસ, એવું જ આ સુપર કોમ્બિનેશન છે. માસ્ટર ફિલ્મમેકર ટેરેન્ટિનોએ આ ફિલ્મમાં 1960ના દાયકાના હોલિવૂડની વાત કરી છે. યુટ્યુબ પર જઈને આ (અને અહીં ઉલ્લેખ પામેલી તમામ) ફિલ્મનું ટ્રેલર જોજો. મજા આવશે.  

રોકેટમેનઃ
વેસ્ટર્ન પોપ મ્યુઝિકની દુનિયામાં એલ્ટન જોનનું મોટું નામ છે. આ ગાયક-ગીતકાર-મ્યુઝિક કમ્પોઝર એક જીવતેજીવ લેજન્ડ બની ગયેલી વ્યક્તિ છે, જેમના જીવન પરથી રોકેટમેન નામની ફિલ્મ બની છે. રોયલ મ્યુઝિક એકેડેમી ઓફ મ્યુઝિકમાં એમણે વીતાવેલાં પ્રારંભિક વર્ષો, નશીલા દ્વવ્યોથી દૂર રહેવા માટે કરવો પડેલો સંઘર્ષ, પોતાના સેક્સ્યુઅલ ઓરિએન્ટેશનને સ્વીકારવા માટે કરવો પડેલી સ્ટ્રગલ (તેઓ ગે છે) – ફિલ્મમાં એલ્ટન જોનના જીવનના એક ચોક્કસ તબક્કા પર ફોકસ કરવામાં આવ્યું છે. એલ્ટને જોન ખુદ આ ફિલ્મના કો-પ્રોડ્યુસર છે. ગયા ઓસ્કરમાં પોપ આઇકન ફ્રેડી મર્ક્યુરીના જીવન પર બનેલી બાયોપિક બોહેમિઅન રાપસોડીએ સપાટો બોલાવી દીધો હતો. આથી એલ્ટન જોનની બાયોપિક આપોઓપ હોટ-એન્ડ-હેપનિંગ બની ગઈ છે.

એટલાન્ટિક્સઃ
કાન ફિલ્મ ફેસ્ટિવલના મુખ્ય કોમ્પિટીશન સેક્શનમાં કોઈ બ્લેક મહિલા ફિલ્મમેકરની ફિલ્મ પસંદ થઈ હોય એવું આ વખતે પહેલી વાર બન્યું. એટલાન્ટિક્સ એ મેટી ડિઓપ નામની બ્લેક ફિલ્મમેકરની કરીઅરની સૌથી પહેલી ફિચર ફિલ્મ છે. પોતાની જ એક શોર્ટ ફિલ્મનો આધાર લઈને મેટીએ આ ફુલલેન્થ ફિલ્મ બનાવી છે. આફ્રિકાના સેનેગલ દેશના કેટલા પુરુષો શી રીતે પોતાનો જીવ જોખમમાં મૂકીને બોટમાં દરિયો પાર કરી યુરોપ પહોંચે છે એની આમાં વાત છે. એક સ્ત્રીનો પ્રેમી અચાનક ગાયબ થઈ જાય છે. પ્રેમીના મિત્રોની ફદફદી ગયેલા લાશો દરિયાકાંઠેથી મળી આવે છે. સ્ત્રીને સમજાતું નથી કે એનો પ્રેમી સફળતાપૂર્વક દરિયો પાર કરી શક્યો હશે કે દરિયાદેવે એનો પણ ભોગ લઈ લીધો હશે.

પેઇન એન્ડ ગ્લોરીઃ
વર્લ્ડ સિનેમામાં પેડ્રો આલ્મોદોવર નામના ફ્રેન્ચ ફિલ્મમેકરનું મોટું નામ છે. અતરંગી અને હટકે ફિલ્મો બનાવવા માટે એ જાણીતા છે. આ વખતે તેઓ પેનેલોપી ક્રુઝ અને એન્ટોનિયો બેન્ડેરસને ચમકાવતી પેઇન એન્ડ ગ્લોરી નામની ફિલ્મ સાથે ઉપસ્થિત થયા હતા. આ બન્ને અદાકાર સાથે પેડ્રો ભૂતકાળમાં એકાધિક ફિલ્મો બનાવી ચુક્યા છે. આ ફિલ્મમાં બુઢા થઈ ગયેલા એક સુપરસ્ટાર ફિલ્મમેકરની વાત છે, જે પોતાનું બાળપણ, મા, દોસ્તારો, સાથે કામ કરી ચુકેલા કલાકાર-કસબીઓને યાદ કરે છે અને જીવનનાં નવાં સત્યો પામે છે. પેડ્રોની અગાઉની ફિલ્મોની માફક આ ફિલ્મ પણ ખાસ્સી બોલ્ડ અને ઇમોશનલ છે.

અ હિડન લાઇફઃ
જેમણે ટેરેન્સ મલિકની ધ ટ્રી ઓફ લાઇફ (શૉન પેન, બ્રેડ પિટ) જોઈ છે તેઓ આ ફિલ્મના અફલાતૂન વિઝ્યુઅલ્સને ભુલી શક્યા નહીં હોય. ટેરેન્સ મલિકને મોટા પડદા પર નિતનવા અખતરા કરવાનો ભારે શોખ છે. જોકે આ વખતે તેઓ અ હિડન લાઇફ નામની વ્યવસ્થિત નરેટિવ સ્ટ્રક્ચર ધરાવતી ફિલ્મ લઈને આવ્યા હતા. આમાં એક અસલી ઓસ્ટ્રિયન આદમીની વાત છે. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન લડવાની ના પાડી દેતાં એને મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવ્યો હતો.

ડિયેગો મેરાડોનાઃ  
ટાઇટલ પરથી જ સમજાય જાય છે કે આ ફિલ્મ આર્જેન્ટિનાના દંતકથારૂપ ફૂટબોલર મેરેડોનાના જીવન પર આધારિત છે. આ ડોક્યુમેન્ટરી છે, જે ભારતીય મૂળિયાં ધરાવતા ફિલ્મમેકર આસિફ કાપડિયાએ બનાવી છે. એમણે સિંગર-પર્ફોર્મર એમી વાઇનહાઉસના જીવન પરથી બનાવેલી ડોક્યુમેન્ટરીને 2016માં ઓસ્કર મળેલો. એની પહેલાં આસિફે આર્ટન સેના નામના બ્રાઝિલિયન મોટર-રેસિંગ ચેમ્પિટન પર આ જ પ્રકારની ફિલ્મ બનાવી હતી. ટૂંકમાં, સમજોને કે આસિફને વ્યક્તિવિશેષનાં જીવન પરથી ડોક્યુમેન્ટરી બનાવવાની સારી ફાવટ છે. અત્યંત ઘટનાપ્રચુર જીવન જીવેલા મેરાડોનાના ચાહકોને આ ફિલ્મ જોવાની મજા આવી જવાની.

નામોલ્લેખ કરવો પડે એવી આ સિવાયની ઘણી ફિલ્મો છે - સોરી વી મિસ્ડ યુ (જેના બ્રિટિશ ડિરેક્ટર કેન લોચ 82 વર્ષના છે. એમ તો ટેરેન્સ મલિક પણ પિચોતેરના થયા),  કોરીઅન ફિલ્મમેકર બોગ જૂન-હૂએ બનાવેલી  પેરેસાઇટ, કેનેડાના તોફાની ફિલમમેકર ગણાતા ઝેવિયર ડોલનની મેટિઆસ એન્ડ મેક્ઝિમ વગેરે.  એમેઝોન પ્રાઇમના બ્રાન્ડ-ન્યુ શો ટુ યંગ ટુ ડાઈનામના પહેલા બે એપિસોડનું સ્ક્રીનિંગ પણ આ વખતના કાન ફિલ્મોત્મસવમાં થયું. આ લેખમાં ઉલ્લેખ પામેલી ફિલ્મોનાં નામ નોંધી રાખજો, કેમ કે આગામી ઓસ્કર સિઝન સુધી તે એકધારાં ગાજતાં રહેવાનાં છે.

0 0 0 


Monday, May 20, 2019

ડાન્સના દેવતા


દિવ્ય ભાસ્કર – રસરંગ પૂર્તિ – 19 જાન્યુઆરી 2019
મલ્ટિપ્લેક્સ
તે દિવસે મેં મારા છોકરાઓની આંખોમાં આગ જોઈ હતી. એક ગજબનું પેશન, હિંમત ન હારવાનું ઝનૂન…



ડાન્સર છોકરાઓ 2012માં વર્લ્ડ હિપ હોપ ડાન્સ ચેમ્પિયનશિપમાં આઠમા ક્રમે આવ્યા ત્યારે એમના સંઘર્ષ અને સિદ્ધિ પરથી પ્રેરાઈને રેમો ડિસોઝાએ એબીસીડી-ટુ બનાવી હતી. એ વખતે રેમોએ અને આ ધમ્માલ ફિલ્મ જોઈ ત્યારે આપણે ક્યાં કલ્પ્યું હતું કે ભવિષ્યમાં આ યુવાન ડાન્સરો પરથી નવેસરથી એક આખેઆખી ફિલ્મ બનાવવી પડે એટલા બધા આગળ વધી જશે!

વાસ્તવિકતા કલ્પના કરતાં વધારે વિચિત્ર જ નહીં, વધારે ભવ્ય અને વધારે પ્રભાવશાળી પણ હોઈ શકે છે. મુંબઇના ધ કિંગ્સ નામના ગ્રુપે તાજેતરમાં વર્લ્ડ ઓફ ડાન્સ નામનો અમેરિકન ટેલેન્ટ રિયાલિટી શોની ત્રીજી સિઝન જીતી લઈને એન્ટરટેઇનમેન્ટની દુનિયામાં હુલ્લડ મચાવી દીધું છે. નોર્થ અમેરિકા, સાઉથ એમરિકા, યુરોપ અને એશિયાના કંઈકેટલાય દેશોના પચ્ચીસ કરતાં વધારે ઉત્તમોત્તમ ડાન્સરોએ આ શોમાં ભાગ લીધો હતો. સ્પર્ધાનું સ્તર માની ન શકાય એટલી ઊંચી સપાટી પર હતું... અને એમાં આપણા મુંબઈના આ પંદર છોકરાઓનું ગ્રુપ બીજાઓને ક્યાંય પાછળ રાખી દઈને નંબર વન પોઝિશન તેમજ એક મિલિયન ડોલરનું પ્રાઇસ મની જીતી ગયુ. એ પણ બોલિવૂડનાં ગીતો પર ડાન્સ કરીને!


ધ કિંગ્સ ગ્રુપના 17થી 29 વર્ષના છોકરાઓ આંખો પર વિશ્વાસ ન કરી શકાય, શ્વાસ અધ્ધર થઈ જાય, ભૌતિકશાસ્ત્રના નિયમોની ઐસીતૈસી થઈ જાય એવા ડાન્સ કરે છે. ધ કિંગ્સના ડાન્સની ક્લિપ્સ હવે સોશિયલ મિડીયા પર દુનિયાભરમાં વાઇરલ થઈ ગઈ છે. જે કોઈ આ ક્લિપ્સ જુએ છે એ સૌ હાંકાબાંકા થઈ જાય છે. જાણે તીર છૂટતાં હોય એમ ડાન્સરો ઓચિંતા સનનન કરતો હવામાં ઉછળશે, શરીર રબરનું બનેલું હોય એમ ઉપરાછાપરી ગુંલાટ મારશે. અત્યંત કોમ્પ્લીકેટેડ સ્ટેપ્સ અને કમ્પોઝિશન્સ, પણ એના એક્ઝિક્યુશનમાં ગજબની ચોક્સાઈ. એકેએક સેકન્ડની પાક્કી ગણતરી. જો એક સેકન્ડ કે બીટ આઘીપાછી થઈ ગઈ તો સામસામી અથડામણ કે અકસ્માત થયાં જ સમજો.


..અને અકસ્માત થયા પણ હતા. આપણે ટીવી પર ફાયનલ પ્રોડક્ટ જોઈએ છીએ, પણ રિહર્સલમાં આ ડાન્સરોએ કેવી પીડા ભોગવી હશે એ તો બિહાન્ડ-ધ-સીન્સ વિડીયો જોઈએ ત્યારે ખબર પડે. એક રાઉન્ડના રિહર્સલ દરમિયાન એક ડાન્સરનો પગ એટલી ખરાબ રીતે મચકોડાઈ ગયો કે એ ઊભો પણ રહી શકતો નહોતો. શૂટને બે દિવસની વાર હતી ત્યાં બીજા એક ડાન્સરનો પગ ભાંગ્યો. સૌના ટેન્શનનો પાર નહીં. ઘાયલ ડાન્સરોએ કહ્યુઃ ના, કંઈ પણ થાય, અમે ડાન્સ કરીશું જ!

લાઇવ શૂટિંગનો સમય આવ્યો ત્યારે સૌથી વધારે ઘાયલ ડાન્સરને બન્ને બાવડેથી પકડીને સ્ટેજ પર ચડાવવામાં આવ્યો. લંગડાતા લંગડાતા એણે પોઝિશન લીધી. ડાન્સ શરૂ થયો. આઠમી જ સેકન્ડે ડાન્સરોએ બેક-ફ્લિપ (ઊલટી ગૂંલાટ) મારવાની હતી... ને પેલા ઘાયલ છોકરાએ પરફેક્ટ બેક-ફ્લિપ મારી! ગીત આગળ વધતું ગયું. સાજાસારા ડાન્સરની શારીરિક બળની પણ ભયાનક કસોટી થઈ જાય એવાં સ્ટેપ્સ અને કમ્પોઝિશન્સ વીજળીની ઝડપે આવતાં ગયાં ને ઘાયલ ડાન્સરે એક પણ ભૂલ વગર આખેઆખો ડાન્સ પૂરો કર્યો. કોણ જાણે ક્યાંથી અને કેવી રીતે એનામાં અમાનવીય તાકાત આવી ગઈ હતી. દર વખતની જેમ આ વખતે પણ શોના નિર્ણાયકોની આંખો ફાંટી ગઈ. ગીત પૂરું થતાં જ ચિચીયારીઓ અને તાળીઓની આંધી ઉઠી ને પેલો ડાન્સર ફસડાઈ પડ્યો. તરત વ્હીલચેરમાં બેકસ્ટેજ લઈ જઈને એની સારવાર શરૂ કરી દેવામાં આવી.

ધ કિંગ્સ ગ્રૂપના લીડર સુરેશ મુકુંદ એક ઇન્ટરવ્યુમાં કહે છે, તે દિવસે મેં મારા છોકરાઓની આંખોમાં આગ જોઈ હતી. એક ગજબનું પેશન, હિંમત ન હારવાનું ઝનૂન… અને આવી કટોકટી એક વાર નહીં, લગભગ દરેક રાઉન્ડમાં સર્જાઈ હતી. ઘણી વાર તો મેં ખુદ આખેઆખું પર્ફોર્મન્સ પહેલી વાર સીધું સ્ટેજ પર જ જોયુ હોય એવું બનતું. ફાયનલ રાઉન્ડ પછી વિજેતા તરીકે અમારું નામ અનાઉન્સ થયું ત્યારે મારી આંખ સામે અમારી અત્યાર સુધીની આખી સફરનું ફ્લેશબેક ઝબકી ગયો હતો.

સફર પણ કેવી. 2009માં સુરેશ મુકુંદ અને એના સાથી વર્નન મોન્ટેરોએ સાથે મળીને મુંબઇના વસઈ સબર્બમાં એક ડાન્સ ગ્રુપ શરૂ કર્યું હતું. એ વખતે સુરેશની ઉંમર માંડ વીસેક વર્ષ. વસઈથી નાલાસોપારા વિસ્તારના છોકરાઓ એમાં જોડાયા હતા. સાવ સાધારણ કે ગરીબ ઘરના છોકરા. પહેરવા માટે શૂઝ પણ ન હોય. કપડાં ફાટેલાં હોય. બાપડા એવા રાંક કે જમીન પર કે ગમે ત્યાં ઊભડક બેસી જાય. ઘરમાં મા-બાપ ગુસ્સો કરે કે આખો દિવસ નાચ્યા કરવાથી પેટ નહીં ભરાય.... પણ છોકરાઓ પર ડાન્સનું ભૂત સવાર થયું હતું.



2009માં જ સોની ટીવી પરથી ટેલિકાસ્ટ થતો બૂગી વૂગી ડાન્સ રિયાલીટી શો આ ગ્રુપે જીતી લીધો. આ હતી એમની પહેલી જીત. શોના નિર્ણાયકો જજ જાવેદ જાફરી અને નાવેદેએ દસ વર્ષ પહેલાં કહેલું કે આ છોકરાઓમાં કોઈ પણ ઈન્ટરનેશનલ ડાન્સ ગ્રુપને ટક્કર આપી શકે એટલી પ્રતિભા છે. સુરેશના દિમાગમાં આ શબ્દો કોતરાઈ ગયા.

પછી ડાન્સ રિયાલિટી શોનો સિલસિલો ચાલ્યો. એન્ટરટેઇનમેન્ટ કે લિયે કુછ ભી કરેગા (2010, વિનર), ઇન્ડિયાઝ ગોટ ટેલેન્ટ (2010માં થર્ડ અને 2011માં વિનર) અને પછી 2015માં અમેરિકામાં યોજાયેલી વર્લ્ડ હિપ હોપ ડાન્સ ચેમ્પિયનશિપમાં થર્ડ પોઝિશન. ત્યાર બાદ એમના જીવન પરથી એબીસીડી-ટુ બની, જેમાં સુરેશનો રોલ વરૂણ ધવને કર્યો. પછી ગ્રુપમાં ભંગાણ પડ્યું. સુરેશે અમુક જૂના અને અમુક નવા ડાન્સરો સાથે કિંગ્સ યુનાઇટેડ અથવા ધ કિંગ્સ ગ્રુપ શરૂ કર્યું. આ ગ્રુપે તાજેતરમાં અમેરિકામાં વર્લ્ડ ઓફ ડાન્સશો જીતી લઈને આખી દુનિયાનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે

અમારા ગ્રુપમાં એક છોકરો 19 વર્ષનો છે ને એના પપ્પા વોચમેન છે, સુરેશ કહે છે, અમને મળેલા એક મિલિયન ડોલર (લગભગ સાત કરોડ રૂપિયા) અમે સરખે ભાગે વહેંચીશું. મારા કેટલાય છોકરાઓ હજુ ભાડાના ઘરમાં રહે છે. એમના હવે ઘરનાં ઘર બનાવવામાં મદદ મળશે.

ઘ કિંગ્સને હવે દુનિયાભરમાંથી શોઝ માટે ઓફર મળે છે. રિયાલિટી શોઝ કરવાનો તબક્કો હવે પૂરો થયો. હવે સુરેશ વ્યક્તિગત મહત્ત્વાકાંક્ષા પર ધ્યાન આપશે. એ બોલિવૂડમાં પહેલાં કોરિયોગ્રાફર અને પછી ડિરેક્ટર બનવા માગે છે. મુંબઈના  ગલી બોય્ઝ આજે ગ્લોબલ સ્ટાર્સ બની ગયા છે. ગજબની પ્રેરણા આપે એવી એમની કહાણી છે. યુટ્યુબ પર જઈને ધ કિંગ્સનાં ડાન્સ પર્ફોર્મન્સીસ, બિહાઇન્ડ-ધ-સીન્સ અને મુલાકાતો જરૂર જોજો. એક શેર લોહી ચડી જશે.  

0 0 0

Thursday, May 16, 2019

સીખો તો શાર્ગિદ કી તરહ, કરો તો ઉસ્તાદ કી તરહ


દિવ્ય ભાસ્કર – રસરંગ પૂર્તિ – 12 મે 2019

મલ્ટિપ્લેક્સ

વિશાલ ભારદ્વાજે વર્ષો પહેલાં આપેલી ગુરૂચાવી પ્રિયંકા ચોપડાને આજની તારીખે પણ ખૂબ કામ આવે છે.


રેક એક્ટ્રેસ ઇચ્છતી હોય છે એના બાયોડેટામાં એટલીસ્ટ એક મુગલ-એ-આઝમ કે મધર ઇન્ડિયા પ્રકારની લેન્ડમાર્ક ફિલ્મ લખાયેલી હોય. આ ફિલ્મે બોક્સઓફિસ પર સોલિડ ધૂમ મચાવી હોય અને એમાં એનું પર્ફોર્મન્સ એવું તબલાતોડ હોય કે એની કરીઅર કોઈ જુદી જ ભ્રમણકક્ષામાં મૂકાઈ ગઈ હોય. પ્રિયંકા ચોપડા માટે આ પ્રકારની ફિલ્મ સંભવતઃ સાત ખૂન માફ અને વોટ્સ યોર રાશિ?’ બની શકી હોત. બન્ને ફિલ્મો વિખ્યાત લેખકોની કૃતિ પર આધારિત – અનુક્રમે રસ્કિન બોન્ડ અને આપણા ગુજરાતી સાહિત્યના સુપરસ્ટાર, મધુ રાય. બન્નેના ડિરેક્ટર દરજ્જેદાર – અનુક્રમે વિશાલ ભારદ્વાજ અને આશુતોષ ગોવારીકર.

સાત ખૂન માફમાં પ્રિયંકા પોતાના છ પતિઓની હત્યા કરે છે. પતિઓ પણ કેવા. નસીરુદ્દીન શાહ, ઇરફાન ખાન, અનુ કપૂર...! ‘વોટ્સ યોર રાશિ?’માં નાયિકાના ડબલ કે ટ્રિપલ નહીં, પણ પૂરા એક ડઝન રોલ. પ્રત્યેક રાશિ દીઠ એક રોલ. અનાઉન્સ થતાંની સાથે જ જેને હાંસલ કરવા માટે અભિનેત્રીઓ વચ્ચે મારામારી ને કાપાકાપી થઈ જાય એવી જબરદસ્ત આ ભુમિકાઓ. બન્ને ફિલ્મો પ્રિયંકા તાણી જાય છે. એ વખતે માહોલ એટલો ગરમાઈ ગયો હતો કે બસ, આ ફિલ્મો રિલીઝ થાય એટલે પ્રિયંકા ચોપડા ફટાક કરતી હિન્દી સિનેમાની ઓલટાઇમ ગ્રેટ અભિનેત્રીઓની સૂચિમાં હકથી સામેલ થઈને લિવિંગ લેજન્ડ બની જશે, વગેરે વગેરે.

એવું કશું ન થયું. 2009માં આગળપાછળ રિલીઝ થયેલી આ બન્ને ફિલ્મો ફ્લોપ થઈ ગઈ. પ્રિયંકાના અભિનયને અલગ કરીને  જુઓ તો કહી શકાય કે એણે સરસ કામ કર્યું હતું, પણ લોકોએ ફિલ્મ જોઈ જ નહીં તો શો ફાયદો. આ ફિલ્મોએ પ્રિયંકાની કરીઅરને નવી ઊંચાઈ પર લઈ જવાને બદલે ઊલટાની અસ્થિર કરી નાખી. પ્રિયંકા તો ઠીક, એના ચાહકોના ફ્રસ્ટ્રેશનનો પણ પાર ન હતો. કોના પર ગુસ્સો કરવો - ડિરેક્ટરો પર, સ્ક્રિપ્ટ પર કે નસીબ પર?

ખેર, પ્રિયંકાની કિસ્મતમાં અસાધારણ બનવાનું જરૂર લખાયું હતું. 2014ની આસપાસ એણે અમેરિકાગમન કર્યું. તે પછી જે બન્યું એ જગજાહેર છે. એણે ક્વોન્ટિકો જેવી સુપરહિટ પ્રાઇમટાઇમ ટીવી સિરીયલની લીડ એક્ટ્રેસ બનીને ઇતિહાસ સર્જ્યો. ઇવન સ્થાનિક અમેરિકન અદાકારોને પણ ચક્કર આવી જાય એટલાં માનપાન અને અટેન્શન મેળવ્યાં. આજની તારીખે પણ મેળવી રહી છે.  


પ્રિયંકાના જીવન પર બે સિનિયર લેખકોએ લખેલાં બે અલગ અલગ પુસ્તકો ગયા વર્ષે લગભગ એકસાથે બહાર પડ્યાં. અસીમ છાબરાએ પ્રિયંકા ચોપડા – ધ ઇન્ક્રીડિબલ સ્ટોરી ઓફ અ ગ્લોબલ બોલિવૂડ સ્ટાર લખ્યું, જ્યારે ભારતી એસ, પ્રધાને પ્રિયંકા ચોપડા – ધ ડાર્ક હોર્સ લખ્યું. અસીમ છાબરાનાં પુસ્તકમાં વિશાલ ભારદ્વાજે પોતાની આ ફેવરિટ એક્ટ્રેસ વિશે સરસ વાતો કરી છે. ફિલ્મ નિષ્ફળ નીવડે એટલે જરૂરી નથી કે ડિરેક્ટર અને કલાકાર એકબીજાના જાની દુશ્મન બની જાય. સાત ખૂન માફની પહેલાં વિશાલ અને પ્રિયંકાએ કમીનેમાં સાથે કામ કર્યું હતું. આ હિટ ફિલ્મમાં પ્રિયંકાનું કામ વખણાયું હતું. શૂટિંગ દરમિયાન પ્રિયંકાની કામ પ્રત્યેની નિષ્ઠા જોઈને વિશાલ ભારદ્વાજે એને સાત ખૂન માફ જેવી મહત્ત્વાકાંક્ષી ફિલ્મ ઓફર કરી.

શરૂઆતમાં તો પ્રિયંકા ખૂબ નર્વસ હતી. એને ડર હતો કે આવી કોમ્પ્લિકેટેડ ભુમિકા પોતે સારી રીતે નિભાવી શકશે કે નહીં. આથી શૂટિંગ શરૂ કરતાં પહેલાં અમે ખૂબ બધું હોમવર્ક કર્યું હતું, આટલું કહીને વિશાલ ભારદ્વાજ પ્રિયંકાની કામ કરવાની શૈલી વિશે સરસ વાત કરે છેઃ સમજોને, પ્રિયંકા મારી ડિરક્ટોરિયલ ટીમનો જ હિસ્સો બની ગઈ હતી. એ મારી ઓફિસે આવીને બેસે, અમારી સાથે સમય પસાર કરે. એને ખબર હોય કે હું અને મારા આસિસ્ટન્ટ્સ શું માથાકૂટ કરી રહ્યા છીએ. બીજા એક્ટરોએ શું કરવાનું છે તે પણ એ જાણતી હોય. સામાન્યપણે ફિલ્મસ્ટારો પોતાની દુનિયામાં જ ખોવાયેલા રહેતા હોય છે. એક વાર પેક-અપ થાય એટલે એમનું બીજું જીવન શરૂ થાય. આ મામલામાં પ્રિયંકા બીજાઓ કરતાં સાવ અલગ છે. શૂટિંગ ચાલતું હોય તે દરમિયાન એ તમારી બેસ્ટ ફ્રેન્ડ બની જાય. તમને લાગે કે એ તમારી આસિસ્ટન્ટ છે, સ્પોટબોય છે. તમારા માટે એ ચોવીસે કલાક ઉપલબ્ધ હોય. એ ફિલ્મમાં એટલી હદે ઘૂસી જાય કે મારા કરતાંય વધારે કામ કરવા લાગે. મારે ક્યારેક એને ટપારવી પડે કે બહેન, આ ફિલ્મનો ડિરેક્ટર હું છું, મને ખબર છે મારે શું કરવાનું છે. હું આવું બોલું એટલે એ તરત કહેશેઃ ઓહ, સોરી સોરી.

સાત ખૂન માફમાં ઇરફાન ખાન રોમેન્ટિક કવિ બન્યા છે. એવો કવિ જે પ્રેમ કરતી વખતે હિંસક બનીને સ્ત્રીને લાફા ઠોકવા લાગે છે. પ્રિયંકાને સખત ડર હતો કે આ સીનમાં પોતે શી રીતે રિએક્ટ કરશે. વિશાલે એને એક બાજુ લઈ જઈને સમજાવી કે સૌથી પહેલાં તો તું શરમ-સંકોચ મનમાં બહાર ફગાવી દે. પછી એવી રીતે પર્ફોર્મ કર જાણે કે તું અભિનયની ઉસ્તાદ છે. આમ કહીને વિશાલે એને એક ગુરૂચાવી આપીઃ  સીખો તો શાર્ગિદ કી તરહ, કરો તો ઉસ્તાદ કી તરહ! કંઈ પણ શીખવું હોય તો આજ્ઞાંકિત શિષ્ય બનીને શીખવાનું અને જ્યારે કરવાનું આવે ત્યારે અનુભવી ગુરૂની માફક કરવાનું. વિશાલે એને કહ્યું કે કેમેરા ઓન થાય ત્યારે તારે એવું જ માનવાનું કે જાણે તું મેરીલ સ્ટ્રીપ જેવી એક્ટિંગની ઉસ્તાદ છે. વિશાલની સમજાવટથી પ્રિયંકામાં કોન્ફિડન્સ આપ્યો ને પછી ઇરફાન સાથે એણે અસરકારક અભિનય કર્યો.

પ્રિયંકા સાથે મારો મનમેળ છે એવો મનમેળ મારે બીજા કોઈ એકટર સાથે નથી, વિશાલ કહે કહે છે, હા, પંકજ કપૂર સાથે મેં ઘણી ફિલ્મો કરી છે એટલે એમની સાથે પણ મારો સારો રેપો છે, પણ તે બીજા નંબર પર. પ્રિયંકા સાથે મારું જે કનેક્શન છે એ કંઈક અલગ જ છે. શી ઇઝ સો ગુડ એન્ડ સો ઇન્ટેલિજન્ટ. પ્રિયંકા સાથે કામ કરવાની મને જે મજા આવી છે એવી મને અગાઉ ક્યારેય કોઈ સાથે આવી નથી. ફિલ્મલાઇનમાં મારે એક જ ફ્રેન્ડ છે અને એ છે પ્રિયંકા.

0 0 0

Wednesday, May 1, 2019

ગુજરાતી કલ્ચર અને સિનેમાઃ ઢોકળા-થેપલાંની પેલે પાર...


દિવ્ય ભાસ્કર – કળશ પૂર્તિ – 1 મે 2019
ટેક ઓફ
ગુજરાતી ફિલ્મમેકરો, કલાકાર-કસબીઓ અને ઓડિયન્સની નવી તેજસ્વી પેઢી આવી ગઈ છે, ગુજરાતી ગુજરાતી સિનેમાનું આખું ચિત્ર બદલાઈ ચુક્યું છે, છતાં પણ ગુજરાતના કેટલાક નાદાન પત્રકારો, ખાસ કરીને અંગ્રેજી મિડીયા સાથે સંકળાયેલા જર્નલિસ્ટો, શા માટે આજની તારીખે પણ ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી માટે ઢોલીવૂડ જેવો તદન ગંદો, બિભત્સ અને અપમાનજનક શબ્દ વાપર-વાપર કર્યા જ કરે છે? 


રબા, ગાંઠિયા, ખાખરા, થેપલા, ઢોકળા, શેરબજાર, જય શ્રીકૃષ્ણ, કેમ છો અને મજામાં... આપણને આ બધું વાંચવા-સાંભળવા-બોલવામાં આત્મીય અને વહાલું લાગે છે, પણ આ શબ્દોએ આપણું ઘણું નુક્સાન કર્યું છે, સિનેમાની દષ્ટિએ! પડદા પર ગુજરાતી કલ્ચર અથવા ગુજરાતી પાત્ર દેખાડવું હોય તો ગરબા-થેપલા-શેરબજારનો કોઈક રીતે ઉલ્લેખ કરી દો, પાત્રના મોઢે કઢંગી ગુજરાતી લઢણમાં કશુંક બોલાવડાવી દો એટલે કામ થઈ ગયું. આ પાંચ-સાત વસ્તુઓના લિસ્ટે આળસુ નોન-ગુજરાતી રાઇટર-ડિરેક્ટરોનું કામ આસાન કરી નાખ્યું છે. ઢોકળાં આવી ગયાં? ટિક. કેમ છો-મજામાં થઈ ગયું? ટિક. શેરબજારનો ઉલ્લેખ થઈ ગયો? ટિક. બસ, હવે આના કરતાં વધારે ગુજરાતી કલ્ચર દેખાડવાની જરૂર નથી!

જ્યારે રાઇટર-ડિરેક્ટર ખુદ ગુજરાતી હોય, ફિલ્મની ભાષા ગુજરાતી હોય અને ઓડિયન્સ ગુજરાતી હોય ત્યારે પડદા પર ગુજરાતી સંસ્કૃતિ કેવીક ખૂલે અને ખીલે છે? ન્યુ વેવ ગુજરાતી સિનેમાએ આપણા કલ્ચરને કમસે કમ ઢોકળાં-થપેલાં બ્રાન્ડ જુનવાણી લિસ્ટમાંથી બહાર ખેંચી કાઢવાનું સારું કામ કર્યું છે. આથી જ લવની ભવાઈમાં મલ્હાર ઠાકર દીવમાં ફરતી વખતે આરોહી પટેલને મમ્મીએ ડબ્બામાં પેક કરી આપેલા થેપલાંની વાત કરે છે તો પણ સાંભળવી ગમે છે, કેમ કે અહીં થેપલાં આપણા ઉપર છુટ્ટા ફેંકાતાં નથી, પણ તે સમગ્ર ગુજરાતી માહોલના હિસ્સા તરીકે પેશ થાય છે.

ગુજરાતી કલ્ચર એ કંઈ સ્થિર કે જડ વસ્તુ નથી, હોઈ પણ ન શકે. તે એક જીવંત સ્થિતિ છે, જે સમય પ્રમાણે બદલાતી રહે છે. વચ્ચે વર્ષો સુધી ગુજરાતી ફિલ્મોમાં ગુજરાતી કલ્ચર ગામ, ગાડું અને ગોકીરા વચ્ચે કોહવાઈ ગયું હતું. એ ફિલ્મોમાં મોટા પાઘડા અને ફ્રોક જેવાં કેડિયા પહેરીને હાકોટા પડકારા કરતા પુરુષો તેમજ રંગબેરંગી ઘાઘરી-પોલકાં પહેરીને થનગન કરતી સ્ત્રીઓને જોઈને આપણને થતું કે આ ભવ્ય નરનારીઓ બ્રહ્માંડના કોઈ પણ ગ્રહમાં નિવાસ કરતાં હોઈ શકે, પણ તેઓ ગુજરાતમાં તો નહીં જ રહેતાં હોય!

ગુજરાતી કલ્ચર એટલે માત્ર ખાણીપીણીની કે પહેરવા-ઓઢવાની સ્થાનિક આઇટમો નહીં. કલ્ચર પ્રજાના એટિટ્યુટમાંથી બને છે. એમની સંસ્કારિતા, એમના સામૂહિક ચેતના અને ઇતિહાસબોધમાંથી પ્રગટે છે. પ્રગતિશીલ હોવું, ઉદ્યોગસાહસિક હોવું એ ગુજરાતી સ્વભાવ છે. અજાણ્યા દેશ-વિદેશમાં પણ પોતાનો માર્ગ શોધીને કાબેલિયતના આધારે પોતાની ઉપયોગિતા સિદ્ધ કરવી એ ગુજરાતી એટિટ્યુડનું અત્યંત દૈદીપ્યમાન પાસું છે. ગુજરાતી કલ્ચરનાં આ પાસાં હજુ ગુજરાતી સિનેમામાં ઊભરવાનાં બાકી છે. કેવી રીતે (અમેરિકા) જઈશ?’ નામની ફિલ્મ જરૂર બની ગઈ, પણ આખી દુનિયામાં પ્રસરી ગયેલા ગુજરાતી ડાયાસ્પોરાની કહાણીઓ હજુ ગુજરાતી સિનેમામાં આવી નથી.  

ગુજરાતી ફિલ્મમેકરો અને કલાકાર-કસબીઓની નવી તેજસ્વી પેઢી આવી ગઈ છે, ગુજરાતી ઓડિયન્સ બદલાઈ ગયું છે, ગુજરાતી સિનેમાનું આખું ચિત્ર પરિવર્તિત થઈ ચુક્યું છે, છતાં પણ ગુજરાતના કેટલાક નાદાન પત્રકારો, ખાસ કરીને અંગ્રેજી મિડીયા સાથે સંકળાયેલા જર્નલિસ્ટો, આજની તારીખે પણ ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી માટે ઢોલીવૂડ જેવો તદન ગંદો, બિભત્સ અને અપમાનજનક શબ્દ વાપર-વાપર કર્યા જ કરે છે. ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી એ ઢોલીવૂડ નથી, વહાલા મિત્રો. ઢોલ ને ધીંગાણાનો જમાનો ગયો.  તમારી સમજને અને દષ્ટિને મહેરબાની કરીને જરા અપડેટ કરો. બોલિવૂડ શબ્દ પણ એટલો જ ગંદો છે, પણ તે એટલી હદે ચલણી થઈ ચુક્યો છે કે તેનું હવે કશું થઈ શકે તેમ નથી, પણ ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી હજુ ડિફાઇન થઈ રહી છે ત્યારે ઢોલીવૂડ શબ્દ સહેજ પણ પ્રચલિત ન થાય તે બાબતે સૌએ સભાન રહેવાનું છે.     

કોઈ પણ પ્રજાના કલ્ચરનો સીધો સંબંધ એમના ભાષા-સાહિત્ય સાથે હોવાનો. ગુજરાતી પડદા પણ ગુજરાતી સાહિત્ય કેટલું ઝિલાયું છે? બહુ નહીં. ધ્રુવ ભટ્ટની તત્ત્વમસિ પરથી બનેલી સુંદર ફિલ્મ રેવા એક તાજું અને ગર્વ થાય એવું ઉદાહરણ છે. જયંત ખત્રીની ધાડ વાર્તા પરથી બનેલી એ જ ટાઇટલ ધરાવતી ફિલ્મ લાંબા સંઘર્ષ પછી રજૂ થઈ, પણ મુખ્યઃ વ્યવસ્થિત ડિસ્ટ્રિબ્યુશન અને એક્ઝિબિશનના અભાવે  અપેક્ષિત પ્રભાવ પાડ્યા વિના ઓલવાઈ ગઈ. ભૂતકાળમાં નજર કરીએ તો, ભવની ભવાઈ, માનવીની ભવાઈ, કંકુ, ઝેર તો પીધાં છે જાણી જાણી, કાશીનો દીકરો માલવપતિ મુંજ વગેરે જેવી ફિલ્મોનો આધાર ગુજરાતી સાહિત્યકૃતિઓ હતી. મધુ રાયની  અફલાતૂન કિમ્બલ રેવન્સવૂડ પરથી તો આશુતોષ ગોવારીકરે પ્રિયંકા ચોપડાને લઈને વોટ્સ યોર રાશિ?’ નામની હિન્દી ફિલ્મ બનાવી હતી. આ ફિલ્મ ફ્લોપ થઈ ગઈ, પણ કોઈ ગુજરાતી ફિલ્મમેકરે કિમ્બલ રેવન્સવૂડ પરથી ગુજરાતી ફિલ્મ બનાવવા જવી છે.   



કેટલી બધી સાહિત્યકૃતિઓ પરથી ગુજરાતી બની શકે એમ છે. કુન્દનિકા કાપડીઆની સાત પગલાં આકાશમાં નવલકથાએ તે ધારાવાહિક સ્વરૂપે પ્રગટ થઈ ત્યારે હલચલ પેદા કરી નાખી હતી. આ ફેમિનિસ્ટ કૃતિ આજે એક સુંદર ગુજરાતી ફિલ્મનો પાયો બની શકે છે. ચંદ્રકાંત બક્ષીની પેલેસિસિસ સંપૂર્ણતઃ સિનેમેટિક છે અને આજની તારીખે પણ તારોતાજા લાગે છે. ધીરુબહેન પટેલની આગંતુક, વર્ષા અડાલજાની ખરી પડેલો ટહુકો... આ બધી દમદાર કૃતિઓ એવી છે જે અત્યારના અબર્ન ગુજરાતી ફોર્મેટમાં પણ સરસ ફિટ થઈ જાય છે.    
   
ગુજરાતે સહેલી કેટલીક દુર્ઘટનાઓ આપણી સામૂહિક સ્મૃતિનો અંશ બની બની ગઈ છે. આ પીડાદાયી સ્મૃતિ પણ આપણા કલ્ચરનું જ એક પાસું છે. કચ્છનો ભૂકંપ આપણે ક્યારેય ભૂલી શકવાના નથી. આ ભૂકંપના પશ્ચાદભૂ પર સરસ ગુજરાતી ફિલ્મ બની શકે. મચ્છુ નદીની હોનારત પરથી ઓલરેડી મચ્છુ નામની ફિલ્મ બની રહી છે. કાને પડતી ખબરો પરથી આ એક આશાસ્પદ ફિલ્મ લાગે છે. ગોધરાકાંડ પરથી અસરકારક ગુજરાતી ફિલ્મ બની  શકે. કેમ નહીં? ગુજરાતના જન્મ સાથે જોડાયેલું મહાગુજરાત આંદોલનની આસપાસ સરસ ઐતિહાસિક કહાણી ગૂંથાઈ શકે. ગુજરાતે દેશ-દુનિયાને કેટલાય મહાન વિભૂતિઓ આપી છે. બાયોપિકના કેટલાય વિષયો ગુજરાતી લેખકો-ડિરેક્ટરોની રાહ જોઈને બેઠા છે.

ગુજરાતનાં જુદાં જુદાં નગરો, જગ્યાઓ અને તેમનો મિજાજ ગુજરાતી કલ્ચર ઘડવામાં મહત્ત્વનો હિસ્સો નોંધાવે છે. અમદાવાદની સાબરમતી નદી અને એના કાંઠે ઊભેલી પતંગ હોટલના ડ્રોન શોટ્સ જોઈજોઈને ગુજરાતી ઓડિયન્સ બોર થઈ ગયું છે. એમને ગુજરાતી ફિલ્મોમાં સુરતના ફ્લાયઓવર્સ જોવા છે, વડોદરાનું ગરિમાપૂર્ણ સોફિસ્ટીકેશન જોવું છે, રાજકોટનો ધમધમાટ જોવો છે. સુરતના હીરા અને કાપડ ઉદ્યોગ, જામનગરની બ્રાસ ઇન્ડસ્ટ્રી, મોરબીની ટાઇલ્સ ઇન્ડસ્ટ્રી  - આ બધું ગુજરાતી ફિલ્મોની વાર્તાના અથવા વાતાવરણનો હિસ્સો હોઈ શકે છે. જો સૈરાટ પ્રકારની ફિલ્મમાં ગુજરાતનાં આધુનિક ગામડાં સેન્સિબલ રીતે પડદા પણ આવે તો અર્બન ઓડિયન્સને પણ તે ગમવાનું જ છે. આજે ગુજરાતી ગામડિયા પાસે ઇન્ટરેન્ટવાળો સ્માર્ટફોન છે અને તેઓ યુટ્યુબ અને નેટફ્લિક્સ પર એ સઘળું કોન્ટેન્ટ જોઈ શકે છે જે એમના હમઉમ્ર શહેરી ગુજરાતીઓ જુએ છે. ગામડાની યુવતી એ જ શેમ્પૂથી વાળ ધૂએ છે, જે મુંબઈના જુહુમાં રહેતી આધુનિકા વાપરતી હોય. નાટ્યાત્મક રીતે બદલાઈ ચુકેલો અથવા બદલાઈ રહેલો ગ્રામ્ય માહોલ એ ગુજરાતના ગતિશીલ કલ્ચરનું પ્રતીક છે.             

ગુજરાતી કલ્ચરના નામે કંઈ પણ પીરસી દેવામાં આવશે તો તે નહીં જ ચાલે. જેમ કે, ધ ગુડ રોડ જેવી અપ્રામાણિક, સ્યુડો અને ઘટિયા ફિલ્મને ગુજરાતી કલ્ચર સાથે કોઈ લેવાદેવા નહોતી. નવું ગુજરાતી સિનેમા હજુ બાલ્યાવસ્થામાં છે. બાળપણ અને તરુણાવસ્થામાં થતી બધી ભૂલો ગુજરાતી ફિલ્મો કરશે જ. દક્ષિણ ભારતમાં ચારેય ભાષાની ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી ધમધમે છે એનું એક મોટું કારણ એ છે કે દક્ષિણની જનતાને હિન્દી ફિલ્મો સાથે ખાસ નિસબત નથી. ત્યાં સ્થાનિક ફિલ્મો એ સ્થાનિક પોપ્યુલર કલ્ચરનો અત્યંત મહત્ત્વનું અંગ છે. બોલિવૂડ છોડો, અહીં હોલિવૂડની એ જ ફિલ્મોનું સ્વાગત થાય છે જે સ્થાનિક સાઉથ ઇન્ડિયન ભાષામાં ડબ થઈ હોય. સિનેમા આખરે તો ધંધો છે. ડિમાન્ડ અને સપ્લાયનું સાદું ગણિત અહીં પણ લાગુ પડે છે. ગુજરાતી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી કોમર્સના સ્તરે દક્ષિણની ઇન્ડસ્ટ્રી જેટલી સંભવતઃ ક્યારેય ફૂલીફાલી નહીં શકે, કેમ કે ગુજરાતી પ્રજા પર હિન્દી એન્ટરટેઇનમેન્ટની પ્રચંડ અસર છે. હિન્દી પોપ્યુલર કલ્ચરમાં ગુજરાતીપણું ગરબા, ગાંઠિયા, ખાખરા, થેપલા, ઢોકળા, શેરબજાર, જય શ્રીકૃષ્ણ અને કેમ છો પૂરતું સીમિત રહી જતું હોય તો પણ!

0 0 0