શાહરૂખ સિન્ડ્રોમ

દિવ્ય ભાસ્કર - રસરંગ પૂર્તિ, રવિવાર – 30 ડિસેમ્બર 2018

મલ્ટિપ્લેક્સ

ઉત્તમ ટ્રેક-રેકોર્ડ ધરાવતા આનંદ એલ. રાય અને ઇમ્તિયાઝ અલી જેવા સત્ત્વશીલ ડિરેક્ટરો શાહરૂખ સાથે જોડાય છે ત્યારે જબરદસ્ત જાદુ થવાને બદલે ધબડકો કેમ થઈ જાય છે?

આ વર્ષે સલમાન ખાને ‘રેસ થ્રી’માં અને આમિર ખાન ‘ઠગ્સ ઓફ હિંદોસ્તાન’માં મૂંડાવ્યું હતું, પણ આપણને આશા હતી કે ચાલો, કમસે કમ શાહરૂખ ખાનની ‘ઝીરો’ ફિલ્મ ખાન-ત્રિપુટીની ઇજ્જત બચાવી લેશે. થયું એનાથી ઊલટું. શાહરૂખે બરાબર ‘ખાન’દાની નિભાવી. ગાળો ખાવાની તો ત્રણેયે સાગમટે ખાવાની!

લેટ્સ બી ફેર. ‘રેસ થ્રી’ અને ‘ઠગ્સ ઓફ હિંદોસ્તાન’ની તુલનામાં ‘ઝીરો’ ક્યાંય ચડિચાતી છે (અથવા કહો કે, ‘રેસ થ્રી’ અને ‘ઠગ્સ...’ કરતાં ‘ઝીરો’ ઘણી ઓછી ખરાબ છે). ‘ઝીરો’ને મોટા ભાગના ફિલ્મ રિવ્યુઅર્સે ધીબેડી નાખી છે, પણ આમ ઓડિયન્સની પ્રતિક્રિયા એટલી બધી આકરી નથી. ઇન ફેક્ટ, ઘણા દર્શકોને ‘ઝીરો’ ખાસ્સી ગમી છે. ‘ઝીરો’ ટુકડાઓમાં તો સૌને પસંદ પડી છે. જેમ કે, ફિલ્મનો શરૂઆતનો મેરઠવાળો હિસ્સો, વિઝ્યુઅલ ઇફેક્ટ્સ અને – સરપ્રાઇઝ, સરપ્રાઇઝ! – કેટરિના કૈફનો રોલ સૌએ એકઅવાજે વખાણ્યો છે. ઇન્ટરવલ પછી ફિલ્મ પકડ અને પ્રામાણિકતા બન્ને ગુમાવી દે છે. એક હકીકત, અલબત્ત, સૌએ સ્વીકારવી પડે કે ‘ઝીરો’એ નિશાન ઊંચું તાક્યું હતું. લિટરલી!

‘ઝીરો’માં શાહરૂખ ખાન એક્ટર તરીકે નિષ્ફળ ગયા નથી. તો શું આનો અર્થ એવો કરવો કે આનંદ એલ. રાય અને હિમાંશુ શર્મા અનુક્રમે ડિરેક્ટર-રાઇટર તરીકે નિષ્ફળ ગયા છે? ‘રાંઝણા’ અને ‘તનુ વેડ્સ મનુ’ સિરીઝ જેવી ઓડિયન્સને જલસા કરાવી દેતી કમર્શિયલી હિટ ફિલ્મો આપનાર આ જોડી ‘ઝીરો’માં કેમ ગોથું ખાઈ ગઈ?

‘ઝીરો’ જોતી વખતે ઇમ્તિયાઝ અલીની ‘જબ હેરી મેટ સેજલ’નો ફિયાસ્કો યાદ આવ્યા કરતો હતો. પ્રેમની સંકુલતાને ઇમ્તિયાઝ જે રીતે પદડા પર બહેલાવી શકે છે એવી આજનો બીજો કોઈ ડિરેક્ટર બહેલાવી શકતો નથી. સહેજે એવી અપેક્ષા હતી કે ઇમ્તિયાઝ-શાહરૂખની જોડી ભેગી થઈને સોલિડ તરખાટ મચાવશે. એવું ન થયું. ‘જબ હેરી મેટ સેજલ’ એટલી બધી કાચી નીકળી કે આ ફિલ્મને ગમાડવાનો મરણિયો પ્રયત્ન કર્યો તો પણ તે ન ગમી તે ન જ ગમી.  

Shahrukh with Anand L. Rai

ઉત્તમ ટ્રેક-રેકોર્ડ ધરાવતા આનંદ એલ. રાય અને ઇમ્તિયાઝ અલી જેવા સત્ત્વશીલ ડિરેક્ટરો શાહરૂખ સાથે જોડાય છે ત્યારે જબરદસ્ત જાદુ થવાને બદલે ધબડકો કેમ થઈ જાય છે? કેમ આ ફિલ્મમેકરો પોતાની સ્વાભાવિકતા ગુમાવી બેસે છે? શું શાહરૂખનું સુપરસ્ટાર તરીકેનો પ્રભાવ એટલો પ્રચંડ છે કે ‘ઓહો, અમારી પાસે સાક્ષાત શાહરૂખ ખાન છે’ એવી સભાનતા આ ફિલ્મમેકરોને ઘાંઘા કરી મૂકે છે? શાહરૂખ જેવા તોતિંગ કમર્શિયલ મેઇનસ્ટ્રીમ સ્ટારની  હાજરીને જસ્ટિફાય કરવાની લાહ્યમાં તેઓ ખુદના કન્વિક્શનનો ભોગ લઈ લે છે? શાહરૂખ ‘જબ હેરી મેટ સેજલ’ અને ‘ઝીરો’નો પ્રોડ્યુસર પણ છે. શું આ હકીકતે ડિરેક્ટરો પણ વધારાનું પ્રેશર પેદા કરી નાખ્યું હશે?

યાદ રહે, શાહરૂખ માત્ર સ્ટાર નથી, એ ઉત્તમ એક્ટર પણ છે. આ હકીકત ચોવીસ વર્ષ પહેલાં, ‘કભી હાં કભી ના’ (1994)માં પૂરવાર થઈ ગઈ હતી. ‘સ્વદેસ’ (2004) અને ‘ચક દે ઇન્ડિયા’ (2007) જેવી ફિલ્મોમાં ડિરેક્ટર જ્યારે શાહરૂખવેડા પર અંકુશ મૂકવામાં સફળ થયા ત્યારે કેટલું અદભુત પરિણામ આવ્યું હતું એ આપણે જોયું છે. શાહરૂખની કમબ્ખતી એ છે કે એ જ્યારે જ્યારે યશરાજ અને ધર્મા પ્રોડક્શનની ચકચકિત ફિલ્મો અને રાજ-રાહુલની ટિપિકલ ઇમેજમાંથી બહાર નીકળીને કશુંક નવું કરવાની કોશિશ કરે છે ત્યારે (‘સ્વદેસ’, ‘ચક દે ઇન્ડિયા’, ‘દેવદાસ’ જેવા અપવાદોને બાદ કરતાં) ઓડિયન્સ એની ફિલ્મો રિજેક્ટ કરી નાખે છે. પછી એ ‘અશોકા’ (2001) હોય, અમોલ પાલેકરની ‘પહેલી’ (2005) હોય, ‘ફેન’ (2016) હોય કે ‘ડિયર ઝિંદગી’ (2016) હોય. શાહરૂખ એક્ટર તરીકે જોખમ ઉઠાવે ત્યારે કોણ જાણે કેમ સ્ક્રિપ્ટ એનો સાથ અડધેથી છોડી દે છે. જેમ કે, ‘ફેન’ અને ‘ઝીરો’ બન્નેના ફર્સ્ટ હાફ સુંદર છે, પણ જેવી વાર્તા ફોરેન લોકેશન શિફ્ટ થાય છે કે તે સાથે ગળે ન ઉતરે એવો ઘટનાક્રમ શરૂ થઈ જાય છે, ફિલ્મની વાર્તા પોતાનો ઓરિજિનલ સૂર ગુમાવી બેસે છે, જેનું માઠું પરિણામ આખી ફિલ્મે વેઠવું પડે છે.          

પચાસ વર્ષ વટાવી ચુકેલા શાહરૂખે હવે હટ કે ફિલ્મો કર્યા વગર છૂટકો નથી. જોવાનું માત્ર એટલું છે કે ડિરેક્ટરો-રાઇટરો શાહરૂખના સુપરસ્ટારડમથી અભિભૂત થયા વિના પોતાના કન્વિક્શનને વળગી રહીને એનો કેવળ એક એક્ટર તરીકે ઉપયોગ કરી શકે છે કે કેમ. ફિલ્મમેકરો જો શાહરૂખ સિન્ડ્રોમનો ભોગ બનતા રહેશે તો એમની ફિલ્મો દિશાહીન થતી રહેશે, જો ભોગ નહીં બને તો એમની ક્રિયેટિવિટીને નેક્સ્ટ લેવલ પર જતાં કોઈ રોકી નહીં શકે. સિમ્પલ. 

0 0 0 

પુસ્તકિયા જ્ઞાનને અસલી ભણતરની વચ્ચે આવવા નહીં દેવાનું!

દિવ્ય ભાસ્કર– કળશ પૂર્તિ – 26 ડિસેમ્બર 2018

ટેક ઓફ 

રિતેશ અગરવાલે બારમા ધોરણ પછી કોલેજમાં લેક્ચર ભરવાને બદલે પોતાનું સપનું પૂરું કરવામાં ધ્યાન આપ્યું. આજે પચ્ચીસ વર્ષનો આ યુવાન પાંચ અબજ ડોલરની કંપનીનો માલિક છે!

ઓરિસાનું કદી નામ પણ ન સાંભળ્યું હોય એવું એક ટચુકડું ગામ. એમાં ખાધેપીધે સુખી મારવાડી પરિવારનો એક છોકરો. એક દિવસ સ્કૂલમાં શિક્ષકે ટિપિકલ સવાલ કર્યોઃ બાળકો, મોટા થઈને તમારે શું બનવું છે? કોઈ કહે પાયલટ, કોઈ કહે ડોક્ટર, કોઈ કહે વકીલ. આઠ વર્ષના આ ટેણિયાએ ઊભા થઈને કહ્યુઃ મોટો થઈને હું એન્ત્રોપ્રિન્યોર બનીશ! એન્ત્રોપ્રિન્યોર એટલે પરંપરાગત બિઝનેસ નહીં પણ કશુંક અલગ કહી શકાય એવી લાઇનમાં આગળ વધતો ઉદ્યોગ-સાહસિક.

છોકરામાં કુતૂહલવૃત્તિનો પાર નહીં. એના વ્યાપારી પપ્પાની ઓફિસમાં કમ્પ્યુટર હતું. છોકરાને કમ્પ્યુટર, ફ્લોપી ડિસ્ક, સીડી વગેરે જોઈને થાય કે આ બધાની અંદર શું હોતું હશે? તક મળે ત્યારે એ કમ્પ્યુટરને મચડ્યા કરે. સાવ નાની ઉંમરથી છોકરાને એટલું સમજાઈ ગયું કે એને એન્ત્રોપ્રિન્યોર ઉપરાંત કમ્પ્યુટર સોફ્ટવેરમાં પણ બહુ રસ પડે છે. સ્કૂલમાં બેઝિક અને પાસ્કલ લેંગ્વેજ સેલેબસ તરીકે ભણાવવામાં આવતી હતી. માત્ર સેલેબસથી સંતોષ ન થયો એટલે ગૂગલની મદદથી વધારે ઊંડો ઊતર્યો. આ રીતે એ કમ્પ્યુટર કોડિંગ યા તો પ્રોગ્રામિંગ શીખી ગયો.

દસમા ધોરણ પછી પપ્પાએ એને આઇઆઇટીની પૂર્વતૈયારીના ભણતર માટે રાજસ્થાનસ્થિત કોટા શહેર મોકલી દીધો. 2009ની એ સાલ. છોકરાએ બંસલ ટ્યુટોરિયલ નામના ક્લાસમાં એડમિશન તો લઈ લીધું, પણ થોડા જ સમયમાં એને સમજાઈ ગયું કે કમ્પ્યુટર પ્રોગ્રામિંગ સાથે અહીંના ભણતરને કોઈ લેવાદેવા નથી. થોડા વખતમાં છોકરાને કોટામાં કંટાળો આવવા માંડ્યો. એને ફરવાનો બહુ શોખ એટલે કંટાળો દૂર કરવા એ દિલ્હી જતી ટ્રેન પકડી લે. પછી કોઈ સસ્તી હોટલ યા તો હોસ્ટેલ જેવી જગ્યામાં, કે જ્યાં સૂવા માટે ફક્ત એક બેડ અને સવારે બ્રેકફાસ્ટ એટલું જ મળતું હોય, ત્યાં ઉતરે. દિલ્હીમાં કરવાનું શું? બિઝનેસમેન અને એન્ત્રોપ્રિન્યોર્સ માટે યોજાતી જુદી જુદી ઇવેન્ટ્સ અને કોન્ફરન્સીસ અટેન્ડ કરવાની. આ કોન્ફરન્સમાં ભાગ લેવા માટે ફી ચૂકવીને રજિસ્ટ્રેશન કરાવવું પડે. પૈસા હોય તો ઠીક છે, ન હોય તો છોકરો કોઈ પણ રીતે અંદર ઘૂસી જાય, લેકચર્સ સાંભળે, પ્રેઝન્ટેશન્સ જુએ, લોકોને મળે ને સતત શીખવાનો પ્રયત્ન કરતો રહે.

બારમા ધોરણ પછી છોકરાએ દિલ્હીની એક કોલેજમાં એડમિશન લીધું. વિચાર એવો હતો કે એક બાજુ કોઈ અમેરિકન યુનિવર્સિટીમાં એડમિશન લેવા માટે એસએટીની તૈયારી કરવી ને સાઇડમાં પોતાના સ્ટાર્ટ-અપ માટે મહેનત કરવી. કોલેજમાં એણે ગણીને ત્રણ જ દિવસ લેક્ચર અટેન્ડ કર્યા. એક દિવસ પપ્પા સરપ્રાઇઝ આપવા ઓરિસાથી દિલ્હી પહોંચી ગયા. ખબર પડી કે કુંવરસાહેબ તો કોલેજ જતા જ નથી. અઢાર વર્ષના આ છોકરાએ એમને કન્વિન્સ કર્યા કે પપ્પા, મને એક વર્ષ આપો. હું જે કરવા માગું છું એ કરવા દો. બારમા પછી સ્ટુડન્ટ્સ આમેય ઘણી વાર એક વર્ષનો ડ્રોપ લેતા જ હોય છે. જો આ એક વર્ષમાં હું કશું ઉકાળી ન શક્યો તો આવતા વર્ષથી કોલેજ જવાનું ચાલુ કરી દઈશ, બસ? પપ્પા માની ગયા.

આ એક વર્ષમાં છોકરાએ શું કર્યુ? એ કેટલાય લોકોને મળ્યો, સ્ટાર્ટ-અપ કેવી રીતે શરૂ થાય એ વિશે ખૂબ બધું વાંચ્યું. વર્ષ પૂરું થાય એ પહેલાં, અઢાર વર્ષની ઉંમરે, એણે એક સાથીદારના સંગાથમાં ઓરેવલ નામની કંપની ખોલી. આ એરબીએનબી પ્રકારનું સ્ટાર્ટ-અપ હતું. તમારે બહારગામ ફરવા જવું હોય તો આ કંપની તમને ઓછા પૈસામાં પ્રાઇવેટ રૂમ કે સર્વિસ અપાર્ટમેન્ટ શોધી આપે. સદભાગ્યે, છોકરાને વન્ચર-નર્સરી નામના ઇન્વેસ્ટર તરફથી 30 લાખ રૂપિયાનું ફંડિંગ મળ્યું. એની હિંમત વધી. એ જ વખતે એને થીઅલ ફેલોશિપ મળી. એને અમેરિકા જઈને એન્ત્રોપ્રિન્યોરશિપની તાલીમ મેળવવાની તક મળી. લટકામાં પોતાના સ્ટાર્ટ-અપ માટે એક લાખ ડોલર (આજના હિસાબે લગભગ 70 લાખ રૂપિયા) જેવી રકમ પણ મળી.

આ ફેલોશિપે છોકરાની જિંદગી પલટી નાખી. એને સમજાયું કે એણે જે કંપની ખોલી છે તેના સ્વરૂપમાં ધરમૂળથી ફેરફાર કરવાની જરૂર છે. અગાઉ નોંધ્યું તેમ, એને હરવાફરવાનો શોખ પહેલેથી જ હતો. દિલ્હી ઉપરાંત ઉત્તર ભારતના હિલ સ્ટેશન્સ પર એ કેટલીય વાર જતો. બધા કંઈ ફાઇવસ્ટાર હોટલમાં રહી શકતા નથી. મોટા ભાગના લોકોને નાની પણ પૂરતી સુવિધાવાળી હોટલની શોધ હોય છે, જે પોતાના બજેટને અનુરૂપ હોય.  છોકરાને ઘણી વાર એવા અનુભવ થતા કે અગાઉથી બુક કરેલી હોટલનું લોકેશન તદ્દન વાયડું હોય, રિસેપ્શનિસ્ટ ગાયબ હોય, ફોન પર જવાબ આપવાવાળું કોઈ ન હોય, રૂમ સાવ ખોબા જેવડા હોય, બાથરૂમમાં પાણી આવતું ન હોય, બેડશીટ ફાટેલી કે ગંદી હોય, સ્ટાફ ઉદ્ધત હોય, બ્રેકફાસ્ટના ઠેકાણાં ન હોય. અધૂરામાં પૂરું, એક વાર ચેક-ઇન કરી લીધા પછી ખબર પડે કે આટલા પૈસામાં આના કરતાં ક્યાંય બહેતર હોટલ મસ્તમજાના લોકેશન પર અવેલેબલ હતી જ. આ પ્રકારનો અનુભવ વત્તેઓછે અંશે આપણને સૌને થતો હોય છે. છોકરાને થયું કે શા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને એવું કશુંક તંત્ર ઊભું ન કરવું કે જેના લીધે પ્રવાસીઓને રહેવા-જમવા-ફરવામાં પૂરેપૂરો સંતોષ થાય અને સામે પક્ષે હોટલના માલિકને પણ સતત ઘરાકી મળતી રહે?

...અને બસ, 2013માં એકવીસ વર્ષના આ છોકરાએ પોતાની જૂની કંપનીને નવેસરથી લોન્ચ કરી. એને નામ આપ્યું – ઓયો રૂમ્સ. ઓ-વાય-ઓ એટલે ઓન યોર ઓનનું શોર્ટ ફોર્મ. જાણે ચમત્કાર થયો! આ કંપનીએ એટલી તેજ ગતિએ પ્રગતિ કરી કે સૌની આંખો પહોળી થઈ ગઈ. આજની તારીખે ઓયો રૂમ્સ ભારતની સ્ટાન્ડર્ડાઇઝ્ડ હોટલરૂમ્સની સૌથી મોટી ચેઈન છે. એક બાજુ તમે તાજ, ઓબેરોય ને બીજી બધી બ્રાન્ડેડ હોટલોને મૂકો ને બીજી બાજુ એકલા ઓયો રૂમ્સને મૂકો – ઓયો રૂમ્સનું કદ બીજી તમામ ચેઇન્સના સરવાળા કરતાંય વધારે છે! ભારતનાં 180 શહેરોમાં ઓયોના કુલ 1 લાખ 64 હજાર કરતાંય વધારે રૂમ છે. ઓયો ચીન, મલેશિયા, સાઉદી એરેબિયા, નેપાળ અને ઇંગ્લેન્ડની માર્કેટમાં પણ પ્રવેશી ચૂકી છે. ઇન ફેક્ટ, ચીનની ટોપ-ફોર હોટલ ચેઇનમાં ઓયોએ સ્થાન મેળવી લીધું છે. ભારત કરતાંય ચીનમાં ઓયોના કુલ કમરાઓની સંખ્યા વધારે છે – 1 લાખ 80 હજાર. એકલા ચીનમાં જ ઓયોનો 5500 લોકોનો સ્ટાફ છે. અત્યારે આ કંપનીનું આર્થિક કદ (ડીલ વેલ્યુઝ) પાંચ બિલિયન ડોલર એટલે કે 350.70 અબજ રૂપિયાને સ્પર્શી ગયું છે. પાંચ વર્ષમાં પાંચ બિલિયન ડોલર!

એ છોકરો હજુ ગયા મહિને પચ્ચીસ વર્ષનો થયો. એનું નામ છે, રિતેશ અગરવાલ. દેખાવમાં સાવ સાધારણ લાગતા રિતેશનો કોન્ફિડન્સ અને કન્વિક્શન ગજબનાક છે. એણે ખુદ એક પણ હોટલ બાંધી નથી, પણ જે નાની-મોટી હોટલો ઓલરેડી બનેલી છે એની સાથે એણે ટાઇ-અપ્સ કર્યા છે અથવા એમની પ્રોપર્ટી લીઝ પર લીધી છે. રિતેશ એક વાતે સ્પષ્ટ હતો કે ઓયો સાથે સંકળાયેલી હોટલોમાં ગ્રાહકને અમુક સ્ટાન્ડર્ડ સુવિધા તો મળવી જ જોઈએ, સ્વચ્છતા અને સર્વિસના અમુક ધારાધોરણ તો જળવાવાં જ જોઈએ. શરૂઆત ગુડગાંવની બે-ચાર હોટલોથી કરી હતી. હોટલનું સ્ટાન્ડર્ડ સુધરતાં ત્યાં વધારે પ્રવાસીઓ આવવા લાગ્યા, પ્રવાસીઓ રિપીટ થવા લાગ્યા. હોટલ ફુલ રહેવા લાગી એટલે માલિકો પણ રાજી થયા. ધીમે ધીમે સંખ્યા વધતી વધતી આજે દેશવિદેશના કુલ 230 શહેરોમાં લાખો હોટલરૂમ્સ સુધી પહોંચી ગઈ છે. ઓયોની ટીમ હોટલોના રિસેપ્શનિસ્ટથી માંડીને કમરાની સાફસફાઈ કરવાવાળા સુધીના સૌને ટ્રેનિંગ આપે છે, ઓયોની ખુદની ટ્રેનિંગ ઇન્સ્ટિટ્યુટ્સ ચાલે છે. ઓયોની નકલ જેવી કેટલીય સ્ટાર્ટ-અપ કંપનીઓ ધડાધડ ફૂટી નીકળી છે ને એમાંની કેટલીય બંધ પણ થઈ ચૂકી છે.  

રિતેશનું લક્ષ્ય દુનિયાની સૌથી મોટી સ્ટાન્ડર્ડાઇઝ્ડ હોટલરૂમ્સની ચેઇન બનવાનું છે. એ કહે છે, ‘હું એક વાત શીખ્યો છું કે, થિંગ બિગ! સપનું હંમેશાં મોટું જ જોવાનું. એન્ત્રોપ્રિન્યોર માણસ સ્વભાવથી જ આશાવાદી અને પોઝિટિવ હોવાનો. જો તમારા આઇડિયામાં દમ હોય, તમને એમાં વિશ્વાસ હોય, પણ હાલના તબક્કે સફળતાના ચાન્સ માત્ર પાંચ જ ટકા દેખાતા હોય તો પણ ઝંપલાવી દેવાનું. થીઅલ ફેલોશિપ મળી એ અરસામાં હું શીખેલો કે, ડોન્ટ લેટ યુનિવર્સિટી કમ ઇન ધ વે ઓફ એજ્યુકેશન. કોલેજના પુસ્તકિયા જ્ઞાનને તમારા અસલી ભણતરની વચ્ચે નહીં આવવા દેવાનું! હું આ જ રીતે જીવ્યો છું.’

બાય ધ વે, રિતેશ પછી ક્યારેય કોલેજ ગયો જ નથી. ટેક્નિકલી એ માત્ર બાર ધોરણ પાસ છે. હા, આજે એ મોટી મોટી યુનિવર્સિટીઓનાં પગથિયાં જરૂર ચડે છે, પણ એક સેલિબ્રિટી એન્ત્રોપ્રિન્યોર તરીકે, મોંઘેરા અતિથિ વિશેષ તરીકે, વિદ્યાર્થીઓને પાનો ચડી જાય એવું વકતવ્ય આપવા માટે!   

0 0 0  

2018... ઝક્કાસ!

 દિવ્ય ભાસ્કર - રસરંગ પૂર્તિ, રવિવાર – 23 ડિસેમ્બર 2018

મલ્ટિપ્લેક્સ

આ વર્ષે રિલીઝ થયેલી અને વખાણાયેલી ફિલ્મોએ ફરી એક વાર પૂરવાર કર્યું કે, કોન્ટેન્ટ ઇઝ ધ કિંગ! ઓડિયન્સને સુંદર રીતે કહેવાયેલી મસ્તમજાની કહાણી જોવામાં સૌથી વધારે રસ પડે છે, સ્ટાર્સને જોવામાં નહીં.

લો, તો 2018નું વર્ષ પૂરું પણ થઈ ગયું. વેલ, ઓલમોસ્ટ. તો કેવું રહ્યું ટ્વેન્ટી-એઇટીન, બોલિવૂડની દષ્ટિએ? એક જ શબ્દમાં કહેવું હોય તો, ઝક્કાસ! કેટલી સુંદર ફિલ્મો ને કેટલું બધું વૈવિધ્ય. આ વર્ષે રિલીઝ થયેલી અને વખાણાયેલી ફિલ્મોએ ફરી એક વાર પૂરવાર કર્યું કે, કોન્ટેન્ટ ઇઝ ધ કિંગ! ઓડિયન્સને સુંદર રીતે કહેવાયેલી મસ્તમજાની કહાણી જોવામાં સૌથી વધારે રસ છે, સ્ટાર્સને જોવામાં નહીં.

સામાન્યપણે જાન્યુઆરી મહિનાને બુંદિયાળ ગણવામાં આવે છે, પણ આ વખતે જાન્યુઆરીમાં રિલીઝ થયેલી ‘પદ્માવત’ ફિલ્મે 586 કરોડ રૂપિયા જેવો જંગી બિઝનેસ કર્યો. હા, આ ફિલ્મને લીધે લોહીઉકાળા ખૂબ થયા હતા, પણ અંગ્રેજીમાં પેલું કહે છેને કે, ઓલ વેલ ધેટ એન્ડ્સ વેલ. અંત ભલા તો સબ ભલા. ‘પદ્માવત’ સંજય લીલા ભણસાલીની ઉત્તમ ફિલ્મોમાં સ્થાન નથી જ પામતી, ઇવન, સંજય ભણસાલી-દીપિકા પદુકોણના કોમ્બિનેશનવાળી ‘બાજીરાવ મસ્તાની’ અને ‘રામ-લીલા’ પણ આના કરતાં પ્રમાણમાં બહેતર હતી, પણ ફિલ્મ હિટ થઈ એટલે કરણી સેનાના કારસ્તાન ભુલાઈ ગયા. જાન્યુઆરી મહિનામાં જ અનુરાગ કશ્યપની અસરકારક અને ખાસ્સી અન્ડરરેટેડ ફિલ્મ રિલીઝ થઈ - ‘મુક્કાબાઝ’. એના એક્ટર વિનીત કુમાર સિંહે (જે અસલી જીવનમાં એમબીબીએસ  ડિગ્રીધારી ડોક્ટર છે) સૌનું ધ્યાન ખેંચ્યું.

ફેબ્રુઆરીમાં અક્ષયકુમાર – આર. બાલ્કીની ‘પેડમેન’ આવી. હિટ! દાયકા પહેલાં શું, ઇવન પાંચ વર્ષ પહેલાં પણ આપણે કલ્પ્યું હતું ખરું કે મહિલાઓના સેનિટરી પેડ જેવા વિષય પર બોલિવૂડના સુપરસ્ટારને લઈને મેઇનસ્ટ્રીમ ફિલ્મ બની શકે? ફિલ્મના ક્લાઇમેક્સમાં અક્ષય કુમાર તૂટીફૂટી ઇંગ્લિશમાં અસરકારક સ્પીચ આપે છે. અક્ષયે જેમાં સારો અભિનય કર્યો હોય એવાં જે થોડાંઘણાં ઉદાહરણો છે એમાં આ સ્પીચને મૂકવી પડે. નીરજ પાંડેની વૉર-ફિલ્મ ‘ઐયારી’ (મનોજ બાજપાઈ, સિદ્ધાર્થ મલ્હોત્રા)એ નિરાશ કર્યા, પણ કાર્તિક આર્યનની ‘સોની કે ટિટુ કી સ્વિટી’એ ઓડિયન્સને મજા કરાવી. આ ફિલ્મે બોલિવૂડમાં કાર્તિકનું સ્થાન મજબૂત કરવાનું કામ કર્યું. ‘બે યાર’ અને ‘કેવી રીતે જઈશ?’વાળા ગુજરાતી ફિલ્મમેકર અભિષેક જૈન હાલ કાર્તિકને લઈને એક હિન્દી ફિલ્મ બનાવી રહ્યા છે એ પણ ભેગાભેગું નોંધી લઈએ? 

માર્ચ મહિનામાં રાની મુખર્જીની કમ-બેક ફિલ્મ આવી - ‘હિચકી’. ટુરેટ સિન્ડ્રોમ જેવા સાવ નવા વિષય

પર બનેલી હીરો વગરની આ ફિલ્મ સરસ ચાલી. સત્યઘટના પર આધારિત અજય દેવગણની ‘રેઇડ’ અને ટાઇગર શ્રોફની મારધાડથી ભરપૂર ‘બાગી-ટુ’ને પણ ઓડિયન્સે સ્વીકારી.  

એપ્રિલ મહિનો ઓફ-બીટ ફિલ્મોનો રહ્યો. ઇરફાનની બ્લેક કોમેડી ‘બ્લેકમેઇલ’, શૂજિત સરકારના ડિરેક્શનમાં બનેલી અને વરૂણ ધવનના અભિનયવાળી સંવેદનશીલ ફિલ્મ ‘ઓક્ટોબર’ તેમજ  આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે જેમનું બહુ મોટું નામ છે એવા ઇરાનીઅર ડિરેક્ટર મજીદ મજિદીની ‘બિયોન્ડ ધ ક્લાઉડ્સ’ – આ ત્રણેય ફિલ્મો એપ્રિલમાં આવી. શાહિદ કપૂરના ટેલેન્ટેડ લઘુબંધુ ઈશાન ખટ્ટરે આ ફિલ્મથી અભિનયની કરીઅરનો પ્રભાવશાળી શુભારંભ કર્યો.

મે મહિનો ઇવેન્ટફુલ રહ્યો. શરૂઆત ઉમેશ શુક્લના દિગ્દર્શિત, સૌમ્ય જોશી લિખિત ‘102 નોટ આઉટ’થી થઈ. આ ફિલ્મે પૂરવાર કર્યું કે ઘરડા ખખડી ગયેલા બે બુઢાઓ પર પણ આખેઆખી મેઇનસ્ટ્રીમ હિન્દી ફિલ્મ બની શકે છે ને પ્રેક્ષકો તેને એન્જોય પણ કરી શકે છે. મેઘના ગુલઝારે બનાવેલી ‘રાઝી’માં આલિયા ભટ્ટે કમાલ કરી. આમાં વિકી કૌશલનો રોલ ભલે નાનો હતો, પણ મજાનો હતો. જોન અબ્રાહમની ‘પરમાણુઃ ધ સ્ટોરી ઓફ પોખરણ’ એના વિષયવસ્તુને કારણે ધ્યાન ખેંચી શકી.

જૂન મહિનો તો મે કરતાંય વધારે ઘટનાપ્રચુર પુરવાર થયો. આપણે સૌ જેની અધ્ધર શ્વાસે રાહ જોતા હતા એ રાજકુમાર હિરાણીની ‘સંજુ’ આ મહિનામાં રિલીઝ થઈ. ઘણા લોકોને આ ફિલ્મ સામે સૈદ્ધાંતિક વાંધો પડ્યો (‘સંજય દત્ત જેવા દેશદ્રોહના આરોપી રહી ચૂકેલા નશાબાજ માણસને શા માટે ગ્લોરીફાય કે જસ્ટિફાય કરવો જોઈએ?’), પણ ‘સંજુ’ 2018ની સૌથી વધારે કમાણી કરનારી ફિલ્મ પૂરવાર થઈ. રણબીર કપૂરે ફરી એક વાર પૂરવાર કરી આપ્યું કે અભિનયના મામલામાં એ પોતાની જનરેશનના બીજા હીરોલોગ કરતાં ક્યાંય આગળ છે. આ જ મહિનામાં ચાર-ચાર જોગમાયાઓને ચમકાવતી ‘વીરે દી વેડિંગ’ આવી. સરપ્રાઇઝ, સરપ્રાઇઝ! આ ફિલ્મ સફળ રહી. હંડ્રેડ કરોડ ક્લબમાં સ્થાન મેળવીને તેણે સૌને ચમકાવી દીધા. સલમાન ખાનની ‘રેસ-થ્રી’ને ધીબેડવાની, ટ્રોલ કરવાની અને એના જોક બનાવવાની લોકોને મજા આવી ગઈ. ખૂબ બધી ગાળો ખાઈનેય આ ફિલ્મે 303 કરોડ રૂપિયાનો બિઝનેસ કર્યો, બોલો.

જુલાઈમાં શ્રીદેવીપુત્રી જ્હાનવીને ચમકાવતી ‘ધડક’ આવી. ઓરિજિનલ ‘સૈરાટ’ની તુલનામાં આ ફિલ્મ સાવ મોળી હતી, પણ લોકોને જ્હાનવી અને ઈશાન ખટ્ટર બન્ને ગમ્યાં. ઓગસ્ટમાં બે સુંદર ફિલ્મો આવી – કમ્યુનલ આઇડેન્ટિટી જેવો સંવેદનશીલ વિષય ધરાવતી ‘મુલ્ક’ અને હિટ કોમેડી-હોરર ‘સ્ત્રી’. રીમા કાગતીના ડિરેક્શનમાં બનેલી અને દેશપ્રેમના સરસ વઘારવાળી સ્પોર્ટ્સ ફિલ્મ ‘ગોલ્ડ’ (અક્ષય કુમાર) એક વર્ગને ખૂબ ગમી. ઇરફાન, સાઉથ ઇન્ડિયન સુપરસ્ટાર દુલકર સલમાન અને ચુલબુલી મિથિલા પાલકરને ચમકાવતી રોડ-ટ્રિપ મૂવી ‘કારવાં’ એક સ્વીટ ફિલ્મ હતી.

સપ્ટેમ્બર પર ફરી એક વાર ઓફબીટ ફિલ્મો છવાયેલી રહી. મનોજ બાજપાઈની ‘ગલી ગુલીયાં’, વેશ્યાવાડે વેચાઈ જતી નિર્દોષ છોકરીઓ અથવા કહો કે હ્યુમન ટ્રાફિકિંગ જેવા વિષય પર બનેલી ‘લવ સોનિયા’, નંદિતા દાસે ડિરેક્ટ કરેલી નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકીવાળી ‘મન્ટો’ તેમજ વિશાલ ભારદ્વાજની બે ઝઘડાળુ બહેનોવાળી ‘પટાખા’ આ મહિને રિલીઝ થઈ. એમ તો વરૂણ ધવન-અનુષ્કા શર્માવાળી સ્વીટ ‘સુઈ ધાગા’ અને અનુરાગ કશ્યપની ‘મનમર્ઝિયાં’ પણ સપ્ટેમ્બરમાં જ આવી. ‘સંજુ’માં આપણને ઓલરેડી પ્રભાવિત કરી ચુકેલો વિકી કૌશલ ‘મનમર્ઝિયાં’થી નવેસરથી છવાઈ ગયો. તાપસી પન્નુની તો વાત જ શી કરવી. આ વખતે બેસ્ટ એક્ટ્રેસ અવોર્ડના દાવેદાર તરીકે આલિયા ‘રાઝી’ ભટ્ટ અને તાપસી ‘મનમર્ઝિયાં’ પન્નુ વચ્ચે જોરદાર તાણખેંચ થવાની છે, તમે જોજો.     

ઓક્ટોબરમાં એક નહીં, પણ ત્રણ-ત્રણ સોલિડ ફિલ્મો આવી. એમાંથી બે તો ફક્ત આયુષ્યમાન ખુરાનાની હતી – સસ્પેન્સ થ્રિલર ‘અંધાધુન’ અને સોશિયલ કોમેડી ‘બધાઈ હો’. આ બે ફિલ્મોએ અત્યાર સુધી અમોલ પાલેકરના આધુનિક વર્ઝન જેવા દેખાતા આયુષ્યમાનને ફટાક કરતો ટોપ સ્ટાર બનાવી દીધો છે. જેનો પ્રકાર નક્કી કરવામાં તકલીફ થઈ જાય એવી ‘તુંબાડ’ જોઈને ફિલ્મપ્રેમીઓ ખુશ થઈ હતા. કાજોલની ‘હેલિકોપ્ટર ઈલા’એ જોકે ઓડિયન્સને નિરાશ કર્યા.

  

નવેમ્બર. આ વર્ષનો સૌથી મોટો હથોડો આપણને દિવાળીના શુભ અવસરે જ પડ્યો, ‘ઠગ્સ ઓફ હિંદોસ્તાન’ના રૂપમાં. ફિલ્મ એટલી બધી ખરાબ નીકળી કે આમિરે જાહેરમાં માફી માગવી પડી. રજનીકાંત-અક્ષયકુમારની ‘2.0’ ટેક્નિકલી હિન્દી ફિલ્મ ન કહેવાય, પણ એના હિન્દીમાં ડબ થયેલા વર્ઝને ઘણી કમાણી કરી છે. સંભવતઃ એ આ વર્ષની સૌથી વધારે બિઝનેસ કરનારી ત્રીજી ‘હિન્દી’ ફિલ્મ ગણાશે.

ડિસેમ્બરમાં સારા અલી ખાન નામની ક્યુટ અને કોન્ફિડન્ટ કન્યાએ બોલિવૂડમાં ધમાકેદાર એન્ટ્રી કરી. ‘કેદારનાથ’ ફિલ્મને મિશ્ર પ્રતિક્રિયા મળી, પણ સારાને સૌએ એક અવાજે વધાવી લીધી. આ વર્ષનો બેસ્ટ ડેબ્યુ – ફિમેલનો અવોર્ડ કોઈ પણ દલીલબાજી કર્યા વગર સારાને આપી દઈએ? બેસ્ટ ડેબ્યુ - મેલનો અવોર્ડ ઈશાન ખટ્ટરને મળવો જોઈએ.

શાહરૂખ ખાનની અતિ મહત્ત્તવાકાંક્ષી ‘ઝીરો’ આ શુક્રવારે રિલીઝ થઈ. આ ફિલ્મ ઝીરો પૂરવાર થઈ કે હીરો એ આ લેખ તમે વાંચતા હશો ત્યાં સુધીમાં સ્પષ્ટ થઈ ચુક્યું હશે. આવતા શુક્રવારે તાજ્જા તાજ્જા પરણેલા રણવીર સિંહની ટિપિકલ મસાલા ફિલ્મ ‘સિમ્બા’ આવશે. આ બે ફિલ્મો ઉપરાંત ‘2.0’ને હાલ પૂરતી ગણનામાં ન લઈએ તો 2018ની સૌથી વધારે કમાણી (નેટ નહીં પણ ગ્રોસ ઇન્કમ) કરનારી ટોપ-ટેન ફિલ્મો ઊતરતા ક્રમમાં આ રહીઃ ‘સંજુ’, ‘પદ્માવત’, ‘રેસ-થ્રી’, ‘ઠગ્સ ઓફ હિંદોસ્તાન’, ‘બાગી-ટુ’, ‘હિચકી’, ‘બધાઈ હો’, ‘રાઝી’, ‘સ્ત્રી’ અને ‘પેડમેન’.  

દુનિયાભરની ભાષાઓમાં બનતી ફિલ્મો વિશેની જાણકારી માટે એમેઝોનની માલિકીની આઇએમડીબી (ઇન્ટરનેટ મૂવી ડેટાબેઝ) નામની વેબસાઇટ સારી પ્રતિષ્ઠા ધરાવે છે. એણે સૌથી વધારે રેટિંગ મેળવનાર (એટલે કે ઓડિયન્સે સૌથી વધારે પસંદ કરેલી) 2018ની ટોપ ટેન ઇન્ડિયન ફિલ્મ્સનું લિસ્ટ પાડ્યું છે. એમાં હિન્દી ફિલ્મો ચાર જ છે. નંબર વન પોઝિશન પર ‘અંધાધુન’ છે. પાંચમા, છઠ્ઠા અને આઠમા ક્રમે અનુક્રમે ‘બધાઈ હો’, ‘પેડમેન’ અને ‘સ્ત્રી’ છે. બધાઈ હો, આયુષ્યમાન!  

0 0 0