આંધી ઓસ્કરની!

સંદેશ - સંસ્કાર પૂર્તિ - 11 ફેબ્રુઆરી 2018 માટે

મલ્ટિપ્લેક્સ                   

આ વખતની ઓસ્કરની રેસમાં બેસ્ટ પિક્ચરનું નોમિનેશન મેળવનારી ફિલ્મોમાં ઇતિહાસપુરુષથી અર્ધમાનવ સુધીનું અને માથાભારે મા-દીકરીથી લઈને ગે લવર્સના પ્રેમસંબંધ સુધીનું ભરપૂર વૈવિધ્ય છે.

  

ઓસ્કર સિઝન મસ્ત જામી ચુકી છે. ચોથી માર્ચે ઝાકઝમાળભર્યા ફંક્શનમાં ઢેન્ટેણેએએએ... કરતા વિજેતાઓનાં નામ અનાઉન્સ થાય તે પહેલાં આદર્શ રીતે તો સિનેમાલવરોએ ખૂબ ગાજેલી તમામ ઓસ્કર મૂવીઝ જોઈ કાઢવી જોઈએ. આવું દર વખતે પ્રેક્ટિકલી હંમેશાં શક્ય બનતું નથી એનું એક કારણ એ પણ હોય છે કે અમુક ઓસ્કર મુવીઝ ભારતમાં રિલીઝ જ થઈ હોતી નથી. ખેર, આજે આપણે આ વખતની બેસ્ટ પિક્ચરની કેટેગરીમાં સ્થાન પામેલી ફિલ્મોની ઝલક મેળવીએ. કુલ નવમાંથી બે ફિલ્મો - 'ધ પોસ્ટ' અને 'ડાર્કેસ્ટ અવર' (અનુક્રમે બે અને છ નોમિનેશન્સ) વિશે આપણે આ કોલમમાં અગાઉ વિસ્તારથી વાત કરી ચુક્યા છીએ. આજે બાકીની ફિલ્મોનો વારો.

ધ શેપ ઓફ વોટર :

આ ઓસ્કર સિઝનમાં સૌથી વધારે નોમિનેશન્સ મેળવનાર કોઈ ફિલ્મ હોય તો એ છે, 'ધ શેપ ઓફ વોટર'. બેસ્ટ પિક્ચર, ડિરેક્ટર, એક્ટ્રેસ, સપોર્ટિંગ એક્ટર, સપોર્ટિંગ એક્ટ્રેસ, ઓરિજિનલ સ્ક્રીનપ્લે સહિતની તેર-તેર કેટેગરીમાં તેણે નામ નોંધાવ્યું છે. મસ્ત સ્ટોરી છે 'ધ શેપ ઓફ વોટર'ની. આને તમે ફેન્ટસી ફિલ્મ પણ કહી શકો અને લવસ્ટોરી પણ કહી શકો.

એલિસા (સેલી હોકિન્સ) નામની એક મૂંગી યુવતી છે. 1960ના દાયકામાં અમેરિકન સરકારની એક ગુપ્ત લેબોરેટરીમાં એ ટોઇલેટ-બાથરૂમ ચોખ્ખાં રાખનાર સફાઈ કર્મચારી તરીકે કામ કરે છે. એલિસાને ખબર પડે છે કે લેબોરેટરીની એક ટાંકીમાં એક ઉભયજીવી હ્યુમનોઇડને દુનિયાથી છુપાવીને રાખવામાં આવ્યો છે. હ્યુમનોઇડ એટલે અર્ધમાનવ અથવા માણસ જેવો દેખાતો જીવ. ઉભયજીવી એટલે જે પાણી અને જમીન એમ બન્ને જગ્યાએ રહી શકે તે. ઉત્સુક એલિસા ગુપચુપ આ અર્ધમાનવને મળતી રહે છે. બન્ને વચ્ચે મૈત્રીભર્યો હૂંફાળો સંબંધ વિકસે છે. એલિસાને સૌથી વધારે એ વાત ગમે છે કે આ અર્ધમાનવ એને જેવી છે એવી સ્વીકારે છે. એલિકા ખોડખાંપણવાળી છે, મૂંગી છે એ વાતનું એને કોઈ મહત્ત્વ નથી.

અમેરિકન સરકાર સ્પેસ સાયન્સમાં બીજા દેશો કરતાં આગળ નીકળી જવા ઘાંઘી બની છે એટલે લેબોરેટરીના સાહેબો સ્પેસ સાયન્સને લગતા કેટલાક ખતરનાક અખતરા આ અર્ધમાનવ પર કરવા માગે છે. એમાં એનો જીવ જઈ શકે છે. એલિસા અર્ધમાનવનો જીવ બચાવીને એને નજીકની કોઈ કેનાલમાં વહાવી દેવા માગે છે. બસ, પછી બન્ને છાવણી વચ્ચે ધમાચકડી મચે છે. ફિલ્મના હેપી એન્ડમાં જાલિમ જમાના સામે પ્રેમની જીત થાય છે ને એલિસા અને અર્ધમાનવ ખાઈ-પીને મોજ કરે છે.

આ હ્યદયસ્પર્શી ફિલ્મનું માત્ર ટ્રેલર જોઈને જ જો જલસો પડી જતો હોય તો વિચારો કે આખેઆખી ફિલ્મ જોવાની કેવી મોજ પડશે.

ફેન્ટમ થ્રેડઃ

ટાઇટલમાં 'ફેન્ટમ' શબ્દ છે એટલે આ પેલા બુકાનીધારી સુપરહીરોની ફિલ્મ હશે એવું ભુલેચુકેય ન માનવું. હા, આ ફિલ્મના મુખ્ય અભિનેતા ડેનિયલ ડે-લેવિસને સિનેમાજગતમાં સૌ કોઈ જરુર સુપર એક્ટર તરીકે જરૂર સ્વીકારે છે. પૃથ્વીના પટ પર આ એક જ એવો એભિનેતા છે જેણે ત્રણ-ત્રણ વખત બેસ્ટ એક્ટરનો ઓસ્કર જીતી લીધો હોય. આ ફિલ્મનું મહત્ત્વ એટલા માટે પણ છે કે ડેનિયલ ડે-લેવિસે 'ફેન્ટમ થ્રેડ' પછી એક્ટર તરીકે ક્ષેત્રસંન્યાસ લેવાની ઘોષણા કરી દીધી છે. આમ, ટેક્નિકલી ડેનિયલ ડે-લેવિસની અભિનેતા તરીકેની આ અંતિમ ફિલ્મ છે.    

શું છે 'ફેન્ટમ થ્રેડ'માં? 1950ના દાયકાનું લંડન છે. બ્રિટીશ હાઇ સોસાયટીમાં રેનોલ્ડ્ઝ વૂડકોક નામના ફેશન ડિઝાઇનરની ભારે બોલબાલા છે. કોઈ પણ જિનીયસ માણસની માફક રેનોલ્ડ્ઝ પણ તરંગી છે. સામેની વ્યક્તિ પર આધિપત્ય જમાવવાનો એમનો સ્વભાવ છે. એની બહેન એનું રોજિંદુ કામકાજ સંભાળે છે. રેનોલ્ડ્ઝના જીવનમાં આલ્મા નામની એના કરતાં ઉંમરમાં ઘણી નાની એવી યુવતી આવે છે. આલ્મા આમ તો વેઇટ્રેસ તરીકે કામ કરતી હતી, પણ હવે એ રેનોલ્ડ્ઝની 'મ્યુઝ' એટલે કે પ્રેરણામૂર્તિ બની ગઈ છે. કોઈપણ ટિપિકલ પ્રેમસંબંધની જેમ શરૂઆતમાં બન્ને વચ્ચે બધું સરસ ચાલે છે, પણ પછી ચણભણ એટલી વધે છે કે પરિસ્થિતિ વિસ્ફોટક બની જાય છે. ખેર, આખરે બન્નેને ભાન થાય છે કે આપણી વચ્ચે ભલે ગમે તેટલી તૂ-તૂ-મૈં-મૈં થાય, પણ આપણો એકબીજા પ્રત્યેનો મૂળભૂત પ્રેમ એટલો મજબૂત છે કે આપણે કોઈ પણ કટોકટીને પહોંચી વળીશું.  

'ફેન્ટમ થ્રેડ' ભલે અમુક લોકોને ધીમી લાગતી હોય, પણ ઓસ્કરની રેસમાં એ ખાસ્સી આગળ છે. એને છ નોમિનેશન્સ મળ્યાં છે- બેસ્ટ પિક્ચર, ડિરેક્ટર, એક્ટર, સપોર્ટિંગ એક્ટ્રેસ (લેસ્લી મેનવિલ, જે બહેનનું કિરદાર નિભાવે છે), ઓરિજીનલ સ્કોર અને કોસ્ચ્યુમ ડિઝાઇન. ડેનિયલ ડે-લેવિસને ચોથો ઓસ્કર જીતવાની શક્યતા આમ તો પાંખી છે, કેમ કે 'ડાર્કેસ્ટ અવર'માં ગેરી ઓલ્ડમેને વધારે મોટી કમાલ કરી છે. છતાંય અવોર્ડ્ઝના મામલામાં... યુ નેવર નો!   

લેડી બર્ડઃ

'બર્ડમેન' (2014) નામની અફલાતૂન ઓસ્કર મૂવી આપણા મનમાં એવી ને એવી તાજી છે ત્યાં આ વખતે 'લેડી બર્ડ' ઓસ્કરની રેસમાં ઉતરી છે. આ ફિલ્મમાં એક માથાભારે ટીનેજ છોકરી (સેર્શો રોનાન) અને ખાસ કરીને એની મા વચ્ચેના વણસી ગયેલા સંબંધની વાત છે. છોકરીનું ખરું નામ તો ક્રિસ્ટીન છે, પણ વિદ્રોહના ભાગરુપે એ ખુદને લેડી બર્ડ કહીને બોલાવે છે. જુવાની ફૂટી રહી હોય એવી ઉંમરે અમરિકન સમાજમાં, કે ફોર ધેટ મેટર, કોઈ પણ મુક્ત સમાજમાં, છોકરાછોકરીઓ એક રિલેશનશિપમાંથી બીજી રિલેશનશિપમાં ભુસકા મારતા રહેતાં હોય છે. લેડી બર્ડનું પણ એવું જ છે. ખૂબ બધું બને છે એની લાઇફમાં. અઢારમા વર્ષે કાયદેસર રીતે 'પુખ્ત' બનતાં જ એ ઘર છોડીને ન્યુ યોર્ક જતી રહે છે. અહીં એના હાથમાં મમ્મીએ લખેલા કેટલાક પત્રો હાથ લાગે છે. એને ભાન થાય છે કે જે માને હું નિષ્ઠુર કે વધારે પડતી કડક ગણતી હતી એ મા વાસ્તવમાં કેટલી સંવેદનશીલ છે. આખરે છોકરીમાં મોડી તો મોડી પણ ડહાપણની દાઢ ફૂટે છે અને સૌ સારા વાનાં થાય છે.

'લેડી બર્ડ', ટૂંકમાં, એક સરસ મજાની, અસરકારક કમિંગ-ઓફ-એજ ફિલ્મ છે.  તરુણાવસ્થામાં માણસ લાગણીઓના ચડાવઉતારમાંથી પસાર થતો હોય છે અને જિંદગી નામનો હોબાળો સમજવા માટે મથામણ કરતો હોય છે જે આ ફિલ્મમાં સરસ રીતે ઝીલાયું છે. એટલેસ્તો એને પાંચ નોમિનેશન્સ મળ્યાં છે- બેસ્ટ પિક્ચર, એક્ટ્રેસ (સેર્શો રોનાન), સપોર્ટિંગ એક્ટ્રેસ (લોરી મેટકાફ, જેણે માનો રોલ કર્યો છે), બેસ્ટ ઓરિજિનલ સ્ક્રીનપ્લે અને બેસ્ટ ડિરેક્ટર.  

ગેટ આઉટઃ

હોરર ફિલ્મોને નીચી નજરે જોનારાઓ જાણી લે કે આ વખતે ચાર ઓસ્કર નોમિનેશન જીતીને બેઠેલી 'ગેટ આઉટ' એક ડરામણી ફિલ્મ છે અને અન્ય અવોર્ડ ફંકશન્સમાં તે ઓલરેડી ખૂબ ગાજી ચુકી છે. ક્રિસ નામનો એક શ્યામ અમેરિકન યુવાન છે (ડેનિયલ કલુયા). એક વાર એ એની ગોરી ગર્લફ્રેન્ડ રોઝ સાથે એના હોલિડે હોમ પર રજા ગાળવા જાય છે. સાવ અંતરિયાળ વિસ્તારમાં આવેલાં આ ઘરે રોઝનાં મમ્મીપપ્પા અને ભાઈ પણ આવ્યાં છે. ઘરની રખેવાળી કરનારા ત્રણેક માણસો (જે ત્રણેય બ્લેક છે) ક્રિસને કોણ જાણે કેમ ભારે અજીબ લાગે છે. રોઝના હિપ્નોથેરપિસ્ટ પપ્પા પણ કંઈક ને કંઈક અજીબોગરીબ હરકતો કર્યા કરે છે. છળી ઉઠાય એવી ભેદભરમથી ભરપૂર ઘટનાઓનો સિલસિલો ચાલતો રહે જાય છે. ક્રિસ આ ઘટનાઓના તાણાવાણાં ગૂંચવાતો જાય છે અને પછી...

વેલ, પછી શું થયું તે આપણે સ્ક્રીન પર જોઈ લઈશું. આ ફિલ્મની મજા એ છે કે તે માત્ર ડરામણી ફિલ્મ નથી. તેમાં હોરર એલિમેન્ટ્સની સાથે અમેરિકન સમાજ વિશે પણ સમાજમાં જોવા મળતી અસામાનતા વિશે ટિપ્પણીઓ પણ થઈ છે. ક્રિસનો રોલ કરનાર ડેનિયલ કલુયા ઓસ્કરની બેસ્ટ એક્ટર કેટેગરીમાં નોમિનેશન મળ્યું છે. ગેટ આઉટને મળેલાં અન્ય ત્રણ નોમિનેશન્સ છે બેસ્ટ પિક્ચર, ડિરેક્ટર અને ઓરિજિનલ સ્ક્રીનપ્લે.   

કોલ મી બાય યોર નેમઃ

મૂળ તો આ આન્દ્રે એસીમેન નામના ઇટાલિયન-અમેરિકન લેખકની અવોર્ડવિનિંગ નવલકથા છે. એમાં નાયિક-નાયિકા નહીં, પણ બે નાયક છે. એક છે સત્તર વર્ષનો ઇટાલિયન ટીનેજર, ઇલિયો (ટિમોથી ચેલેમેટ). એક વાર એના ઘરે એના પપ્પાનો અમેરિકન આસિસ્ટન્ટ ઓલિવર (આર્મી હેમર) થોડાં અઠવાડિયાં માટે રહેવા આવે છે. ઓલિવર ચોવીસ વર્ષનો છે. ઘરે કોઈ વિદેશી મહેમાન બનીને આવ્યું હોય એટલે દેખીતું છે કે એની સારી રીતે આગતાસ્વાગતા કરવામાં આવે. ટીનેજર છોકરો ઓલિવરને બધે હેરવેફેરવે છે અને ક્રમશઃ બન્ને વચ્ચે રોમેન્ટિક સંબંધ વિકસે છે. ઓલિવરનું અસાઇન્મેન્ટ પૂરું થતાં એ અમેરિકા પાછો જતો રહે છે. થોડા મહિના પછી ઇલિયોને એ ફોન કરીને કહે છે કે ઇલિયો, આપણે વચ્ચે જે કંઈ બન્યું એમાંનું હું કશું જ ભુલ્યો નથી, પણ સાંભળ, મારું એક છોકરી સાથે નક્કી થઈ ગયું છે અને થોડા સમય પછી અમે લગ્ન કરી લેવાનાં છીએ. આમેય આ એક એવો સંબંધ હતો જેનું કોઈ ભવિષ્ય ન હોઈ શકે. આ ફોન-કોલ પર ફિલ્મ પૂરી થાય છે.  

આમ તો આ એક ગે લવસ્ટોરી છે, પણ પહેલાં રાઇટરે અને પછી ડિરેક્ટર-એક્ટરોએ એટલી સંવેદનશીલતાથી પ્રેમસંબંધને પેશ કર્યો છે કે મેઇનસ્ટ્રીમ સર્કીટમાં ચારેકોર આ ફિલ્મની વાહ વાહ થઈ રહી છે. આપણે ત્યાં હિન્દી ફિલ્મોમાં ભલે હોમોસેક્સ્યુઅલ પાત્રોની મજાક કરવામાં આવતી હોય, પણ વર્લ્ડ સિનેમામાં ગે રિલેશનશિપ્સને સમભાવપૂર્વક જોવું અને પૂરેપૂરી ગરિમા જાળવીને જજમેન્ટલ બન્યા વગર પેશ કરવું એ એક પોલિટિકલી કરેક્ટ પગલું ગણવામાં આવે છે. તેથી જ ઓલરેડી ઘણા અવોર્ડ્ઝ જીતી ચુકેલી આ ફિલ્મને આ વખતના ઓસ્કરમાં ત્રણ કેટેગરીમાં નોમિનેશન્સ મળ્યાં છે - બેસ્ટ ફિલ્મ, બેસ્ટ એડેપ્ટેડ સ્ક્રીનપ્લે અને બેસ્ટ ઓરિજિનલ સોંગ.

આ સિવાય આઠ ઓસ્કર નોમિનેશન્સ મેળવનાર 'ડનકર્ક' વિશે આપણે અગાઉ અછડતી વાતો કરી છે એટલે એને રહેવા દઈએ. તોય સાત નોમિનેશન્સ મેળવનાર 'થ્રી બિલબોર્ડ્સ આઉટસાઇડ એબિંગ, મિસૂરી' (કેવું ટાઇટલ છે, કાં?) બાકી રહી ગઈ. તેના વિશે ફરી ક્યારેક.  

shishir.ramavat@gmail.com

કાં આ પાર કાં પેલે પાર

Sandesh - Sanskar purti - January 28, 2018

મલ્ટિપ્લેક્સ

વર્ષે-બે વર્ષે કોઈ એકાદ  પર્ફોર્મન્સ વિસ્ફોટની જેમ ફાટતું હોય છે, જે આપણને દંગ કરી નાખે અને આપણા ચિત્તમાં કાયમ માટે જડાઈ જાય. ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં ગેરી ઓલ્ડમેનનો અભિનય આ કક્ષાનો છે. હવે હવા એવી સજ્જડ બની ચુકી છે કે આ વખતનો બેસ્ટ એક્ટરનો ઓસ્કર પણ ગેરીને નહીં મળે તો મોટો અપસેટ સર્જાયો ગણાશે. 

આ લેખ તમારા હાથમાં આવશે ત્યાં સુધીમાં આગામી ઓસ્કર માટેનાં નોમિનેશન્સની ઘોષણાને ઓલરેડી દસેક દિવસ થઈ ચૂકયા હશે અને ઓસ્કર સિઝનનો વિધિવત પ્રારંભ થઈ ગયો હશે. આ વખતે બેસ્ટ એક્ટરના ઓસ્કર માટે કયો અભિનેતા હોટ ફેવરિટ ગણાય છે? ગેરી ઓલ્ડમેન, ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’નો નાયક. વર્ષે-બે વર્ષે કોઈ એકાદ પર્ફોર્મન્સ  વિસ્ફોટની જેમ ફાટતું હોય છે, જે આપણને દંગ કરી નાખે અને આપણા ચિત્તમાં કાયમ માટે જડાઈ જાય. ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં ગેરી ઓલ્ડમેનનો અભિનય આ કક્ષાનો છે. એમણે શ્રેષ્ઠ અભિનેતા માટેનો પ્રતિષ્ઠિત ગોલ્ડન ગ્લોબ અવોર્ડ ઓલરેડી જીતી લીધો છે. હવે હવા એવી સજ્જડ બની ચુકી છે કે આ વખતનો બેસ્ટ એક્ટરનો ઓસ્કર પણ ગેરીને નહીં મળે તો મોટો અપસેટ સર્જાયો ગણાશે. આજે ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’ વિશે વિગતે વાત કરવી છે. ‘પદ્માવત’ કેન વેઇટ!

શું છે ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં? આ એક વોર-કમ-પોલિટિકલ ફ્લ્મિ છે. મે ૧૯૪૦નો સમયગાળો છે. બીજું વિશ્વયુદ્ધ આખી દુનિયાને ઘમરોળી રહૃાું છે. એક બાજુ બ્રિટન અને સાથી દેશો છે, વિરોધી છાવણીમાં જર્મની છે. ઈંગ્લેન્ડના તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઢીલાપોચા હોવાથી એમણે રાજીનામું આપવું પડયું છે અને એમની જગ્યાએ ૬૬ વર્ષના વિન્સ્ટન ચર્ચિલ નવા વડા પ્રધાન બન્યા છે. ચર્ચિલ આક્રમક છે, જિદ્દી છે, પોતાનું ધાર્યું કરવાનો એમનો સ્વભાવ છે. એમના વ્યક્તિત્ત્વમાં ઘણી વિચિત્રતાઓ છે. સવારમાં ઉઠતાંની સાથે જ બ્રેકફસ્ટમાં એમને શરાબ જોઈએ. જાડ્ડી સિગાર કાયમ એમની સાથે જ હોય. સક્રિય રાજકારણમાં એમને વીસ વર્ષ થઈ ચુકયાં છે. આ સમયગાળા દરમિયાન એમણે કેટલાક્ ગંભીર કહી શકાય એવા છબરડા વાળ્યા હતા તેથી ચર્ચિલની કન્ઝર્વેટિવ પાર્ટીના સભ્યોને એમના પર પૂરો ભરોસો નથી. ઈંગ્લેન્ડના રાજા જ્યોર્જ છઠ્ઠાને ચર્ચિલ પ્રત્યે સ્પષ્ટ અણગમો છે. આવા પ્રતિકૂળ માહોલમાં ચર્ચિલે એક અત્યંત મુશ્કેલ નિર્ણય લેવાનો છેઃ

શું દુશ્મન દેશ સાથે શાંતિમંત્રણા કરીને અમનની દિશામાં આગળ વધવું અને દેશને સંભવિત ખુવારીમાંથી બચાવી લેવો? કે પછી, શત્રુનો સામી છાતીએ મુકાબલો કરવો? ચર્ચિલને હિટલર પર જરાય વિશ્વાસ નથી. ચર્ચિલ માને છે કે આ નાઝીઓ સમાધાનનો માર્ગ અપનાવ્યા પછી પણ સખણા નહીં બેસે, તેઓ જરુર દગાબાજી કરશે અને ઈંગ્લેન્ડને કચડી નાખશે. આ સ્થિતિમાં હવે એક જ વિકલ્પ બચે છેઃ શાંતિમંત્રણા પર ચોકડી મૂકવી અને બહાદૂરીપૂર્વક જર્મનીનો મુકાબલો કરી દેશનું આત્મસન્માન ટકાવી રાખવું. ચર્ચિલનો આ ઐતિહાસિક્ નિર્ણય વિશ્વ રાજકારણના ઇતિહાસના સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ અને સૌથી ઠાવકા નિર્ણયોમાંનો એક ગણાય છે.

‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં ચર્ચિલ પહેલી વાર વડાપ્રધાન બન્યા તે કાળના શરુઆતના થોડા દિવસોની ગતિવિધિઓને જ કેપ્ચર કરવામાં આવી છે. સૌથી પહેલાં ફ્લ્મિલેખક એન્થની મેકકાર્ટન (અદભુત ઓસ્કરવિનિંગ ફ્લ્મિ ‘ધ થિયરી ઓફ્ એવરીથિંગ’ના લેખક) પ્રકાશમાં આવ્યા. પછી જોસેફ્ અથવા જો રાઇટ (‘પ્રાઇડ એન્ડ પ્રેજ્યુડાઇસ’, ‘અટોન્મેન્ટ’, ‘એના કેરેનિના’) ફ્લ્મિના ડિરેકટર તરીકે ઘોષિત થયા.

‘ચર્ચિલ કંઈ પરફેકટ માણસ નહોતા,’ જો રાઇટે એક મુલાકાતમાં કહેલું, ‘પણ માણસના માઇનસ પોઇન્ટ જ કયારેક એના ગુણ બની જતા હોય છે. જેમ કે, જક્કીપણું અને વધુ પડતો આક્રમક સ્વભાવ આમ તો અવગુણ ગણાય, પણ ચર્ચિલના વ્યકિતત્ત્વનાં આ જ પાસાં પછી હકારાત્મક સાબિત થયાં. ચર્ચિલમાં કેટલીય ત્રુટિઓ હતી, એમનું આખું વ્યકિતત્ત્વ ખાસ્સું કોમ્પ્લિકેટેડ હતું. આમ છતાંય ચર્ચિલ પોતાની આ કમજોરીઓ સહિત બ્રિટિશ રાષ્ટ્રવાદનું પ્રતીક બની શકાય. ચર્ચિલની આ જ વાત મને સૌથી ઇન્ટરેસ્ટિંગ લાગે છે.’

ચર્ચિલનું પાત્ર નિભાવનાર ગેરી ઓલ્ડમેન નામના બ્રિટીશ એકટરને આપણે અગાઉ ‘ધ ડાર્ક નાઇટ’ સિરીઝ અને હેરી પોટર સિરીઝમાં જોઈ ચુકયા છીએ. સાઠ વર્ષના થવા આવેલા ગેરી ઓલ્ડમેનની ગણના સારા અદાકારોમાં હંમેશાં થતી આવી છે, પણ ફ્રેન્કલી, એ આવા કમાલના અભિનેતા હશે એવો અંદાજ એમણે અત્યાર સુધી કરેલી પોપ્યુલર ફ્લ્મિોના આધારે આપણને મળ્યો નહોતો.

જો રાઇટ કહે છે, ‘મારે એવો એકટર જોઈતો હતો જે ચર્ચિલના વ્યકિતત્ત્વનો અર્ક પકડી શકે. ચર્ચિલ ફ્ઝિીકલી અને મેન્ટલી એમ બન્ને પ્રકારની એનર્જીથી એટલા ફાટ ફાટ થતા કે, જો તમે એમનું જૂનું ફ્ૂટેજ જુઓ તો એવું જ લાગે કે, આ માણસના દિમાગમાં કયાંક શોર્ટ-સરકિટ ન થઈ જાય! મારે મારા એક્ટરમાં આ પ્રકારની તીવ્રતા જોઈતી હતી, જે ગેરી ઓલ્ડમેનમાં મેં હંમેશાં જોઈ છે. એક્ટર પોતાના કિરદારનું વ્યકિતત્ત્વ આત્મસાત કરે તે વધારે મહત્ત્વનું છે. શારીરિક્ દેખાવ પછી આવે છે.’

‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં જોકે શારીરિક સ્વરુપાંતર પણ એટલું ગજબનાક થયું છે કે ગેરી ઓલ્ડમેનને આપણે અગાઉ કેટલીય વાર સ્ક્રીન પર જોયા હોવા છતાં ઓળખી શકતા નથી કે આ એ જ એક્ટર છે. મેકઅપની જવાબદારી સંભાળી છે, કાઝુહિરો ત્સુજી નામના વર્લ્ડ-કલાસ જપાની મેકઅપ આર્ટિસ્ટે. ભૂતકાળમાં એમને કેટલીય વાર એમને બેસ્ટ મેકઅપ અને હેરસ્ટાઇલિંગ માટેનાં ઓસ્કર નોમિનેશન્સ મળી ચુકયાં છે. લાગે છે કે આ વખતે મોટે ભાગે તેઓ ઓસ્કર જીતી પણ જશે.

કાઝુહિરો ત્સુજી ફ્લ્મિલાઇન છોડીને રિટાયર થઈ ગયેલા, પણ ગેરી ઓલ્ડમેનની તીવ્ર ઇચ્છા હતી કે મારો મેકઅપ તો કાઝુહિરોના હાથે જ થવો જોઈએ. એક્ટર-ડિરેક્ટર બન્ને મોંઘેરા મેકઅપ આર્ટિસ્ટને મનાવવા લોસ એન્જલસ પહોંચી ગયા. ગેરીનો ઉત્સાહ જોઈને કાઝુહિરો આ ફ્લ્મિ કરવા તૈયાર થઈ ગયા.

એમણે છ મહિના સુધી ગેરી પર જાતજાતના અખતરા કર્યા. સિલિકોન રબરનો ઉપયોગ કરીને અલગ અલગ પાંચ પ્રકારના ફેશિયલ પ્રોસ્થેટિકસ તૈયાર કર્યાં. એમાંથી આખરે એકને ફયનલાઇઝ કરવામાં આવ્યું. ગેરીનો ટકોમૂંડો કરીને ખાસ પ્રકારની વિગ પહેરાવવામાં આવી. કાઝુહિરોએ એ વાતનું ખાસ ધ્યાન રાખવાનું હતું કે ગેરીનો મેકઅપ એવો જડબેસલાક ન હોવો જોઈએ કે ગેરી મોઢાની રેખાઓ હલાવી ન શકે. ગેરીએ આખરે તો ચર્ચિલનો સ્વાંગ ધારણ કરીને ચહેરાના હાવભાવ દ્વારા અભિનય કરવાનો હતો. આથી મેકઅપની કોમ્પ્લિકેટેડ પ્રક્રિયા દરમિયાન ગેરીની આંખો, કપાળ અને હોઠને બિલકુલ સ્પર્શ કરવામાં આવ્યો નહોતો.

નવેમ્બર ૨૦૧૬માં શૂટિંગ શરુ થયું. ગેરી ઓલ્ડમેનને મેકઅપ કરતાં રોજ ત્રણ કલાક લાગતા. આખા ફ્લ્મિના શૂટિંગ દરિમયાન ટોટલ બસ્સો કલાક તો એમણે મેકઅપ કરાવવામાં જ કાઢયા હતા અને દશ્યના ભાગરુપે ચારસો જેટલી સિગાર ફ્ૂંકી નાખી હતી!

‘ડાર્કેસ્ટ અવર’નો વિષય ભલે ગંભીર રહૃાો, પણ ફ્લ્મિ ગતિશીલ છે અને ઠેકઠેકાણે રમૂજના છાંટણાં થતા રહે છે. જેમ કે, ફ્લ્મિની શરુઆતના એક સીનમાં કિંગ જ્યોર્જ છઠ્ઠો ક-મને ચર્ચિલને વડાપ્રધાનપદ સંભાળવાની ઔપચારિક સૂચના આપે છે. બન્ને વચ્ચે ઓકવર્ડ સાયલન્સ છે. ચર્ચિલ કહે છેઃ તો મને લાગે છે કે હવે આપણે નિયમિતપણે મળતા રહેવું પડશે. કિંગ જ્યોર્જ કહે છે: હા, અઠવાડિયામાં એક વાર તો ખરું જ. દર સોમવારે બપોરે ચાર વાગે મળવાનું રાખીએ? ચર્ચિલ ઠંડકથી કહે છેઃ બપોરે ચાર વાગ્યે તો મારો સૂવાનો ટાઇમ છે! રાજા ડઘાઈને પૂછે છેઃ વડાપ્રધાનને બપોરે સૂવાનું અલાઉડ છે? ચર્ચિલ જવાબ આપે છેઃ અલાઉડ નથી, પણ જરુરી છે. મને રાત્રે મોડે સુધી કામ કરવાની આદત છેને!

હસાવી દે એવો બીજો એક સીન પણ ચર્ચિલ અને કિંગ જ્યોર્જ વચ્ચે જ છે. એક સોમવારે બન્ને લંચ લેતાં લેતાં વાતચીત કરી રહૃાા છે. કિંગ જ્યોર્જ ઓછું જમે છે, પણ ચર્ચિલ દબાવીને ખાય છે. ખાધોકડાબાજી કર્યા પછી તરત તેઓ શેમ્પેઇન ગટગટાવે છે. કિંગ જ્યોર્જ કહે છેઃ દિવસે દારુ પીવાનું તમને કેવી રીતે ફાવે છે? ચર્ચિલ કહે છેઃ પ્રેકિટસથી!

‘ડાર્કેસ્ટ અવર’માં એક હાઇકલાસ સીન છે. ચર્ચિલને ઈંગ્લેન્ડની પ્રજાનો મૂડ જાણવો છે. તેઓ કોઈને કહૃાા-કારવ્યા વિના કે સાથે લીધા વિના મેટ્રો ટ્રેન પકડે છે. ડબ્બામાં લોકો એમને જોઈને પહેલાં તો અવાચક થઈ જાય છે, પણ પછી ધીમે ધીમે ખૂલતા જાય છે. ચર્ચિલ સૌને સીધો સવાલ કરે છેઃ આપણે જર્મની સાથે યુદ્ધ કરવું જોઈએ કે ન કરવું જોઈએ? સૌનો એક જ જવાબ છેઃ બિલકુલ કરવું જોઈએ. આખી ફ્લ્મિનાં સૌથી અસરકારક દશ્યોમાંનું આ એક દશ્ય છે. જોવા જેવી વાત એ છે કે આ આખો સીન કાલ્પનિક છે. ચર્ચિલે આ રીતે કયારેય ટ્રેનમાં મુસાફરી કરીને લોકોનો અભિપ્રાય લીધો નહોતો. ક્રિયેટિવ લિબર્ટી તે આનું નામ! ગયા વર્ષે આપણે ક્રિસ્ટોફર નોલનની ‘ડનકર્ક’ ફ્લ્મિ જોઈ. ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’ જોતી વખતે તમને તે વારે વારે યાદ આવ્યા કરશે.

‘ડાર્કેસ્ટ અવર’ જોજો, જો હજુ સુધી ન જોઈ હોય તો. સુપરમેન-સ્પાઇડમેન કે ડાયનોસોર કે સાયન્સ ફ્કિશન પ્રકારની ફ્લ્મિ જોવા જતા હોઈએ એવા મૂડથી નહીં, પણ સિરીયસ સિનેમાના ચાહક જેવો એટિટયુડ ધારણ કરીને જોજો. આ પ્રકારની ફ્લ્મિો જોવાનો રસ પણ કેળવવો જોઈએ, જો હજુ સુધી ન કેળવ્યો હોય તો… અને હા, ઇન્ટરનેટ પર થોડુંક સર્ફિંગ કરીને ચર્ચિલ વિશે હોમવર્ક કરીને ફિલ્મ જોવા જશો તો ઓર મજા આવશે. ઔર એક્ વાત. ઇન્ટરનેટ પર ‘ડાર્કેસ્ટ અવર’ની આખી શૂટિંગ સ્ક્રિપ્ટ અવેલેબલ છે. ફ્લ્મિમાં જલસો પડે તો આ સ્ક્રિપ્ટ પણ જોઈ કાઢજો!

0 0 0